Fotografie z projektu Wojciecha Wilczyka „Gdynia – Tel Awiw” Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Na przełomie 2019/2020 roku, z okazji 100-lecia powstania miasta Gdyni oraz 110-lecia założenia Tel Awiwu, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN przygotowało wystawę czasową „Gdynia – Tel Awiw”. Wystawa prezentowała podobieństwa dwóch miast oddalonych od siebie blisko 3000 km, skupiając się przede wszystkim na ich polsko-żydowskiej historii oraz charakterystycznej modernistycznej architekturze. Stanowiła ona punkt wyjścia do opowiedzenia na wystawie o „białych miastach jutra”, zwanych tak od symbolu gładkiej, jasnej, przeszklonej ściany nowoczesnego domu, projektowanych na miarę nowej epoki.
Jak podkreślano w narracji wystawy i w katalogu (zob. Wojciech Szczurek, brak tytułu, „Katalog wystawy „Gdynia – Tel Awiw”, Warszawa 2019, s.10-11): oba miasta powstały w państwach, które jeszcze kilka lat wcześniej formalnie nie istniały, oba także powstały na obszarze, gdzie nie istniało wcześniej żadne inne miasto. Twórcy metropolii nie byli skrępowani istniejącymi już siatkami ulic, dostosowanymi we wcześniejszych epokach do dawnych potrzeb zespołów miejskich. Nie musieli się również mierzyć z wyzwaniem istnienia już jakichś obiektów architektury, zobowiązujących do nawiązania z nimi dialogu bądź podporządkowania im nowego budownictwa. Urbaniści i architekci stworzyć mogli metropolie w pełni odpowiadające potrzebom nowoczesnej społeczności oraz roli, jaką miały spełniać: stania się portami – bramami na świat i wizytówkami nowo powstających państw.
Idealnym stylem dla osiągnięcia założonego celu stał się modernizm, najnowocześniejszy wówczas nurt – stawiający funkcjonalność przed ozdobnością fasad, charakteryzujący się prostymi formami. Nie oznacza to bynajmniej, iż powstałe w Gdyni oraz Tel Awiwie modernistyczne budynki są nudne i nieciekawe wizualnie. Poza ich funkcjonalnością o ich wartości decydują także proporcje brył, ścian i otworów okiennych, a także oszczędny, plastycznie wysmakowany detal barier balkonów, drzwi czy stolarki okiennej.
Na wystawie można było się o tym przekonać między innymi dzięki fotoreportażowi Wojciecha Wilczyka. Na zamówienie muzeum wykonał on w 2019 roku fotografie wybranych obiektów architektonicznych z Gdyni i Tel Awiwu. Po zakończeniu wystawy prace przekazane zostały do zbiorów Muzeum uzupełniając tym samym kolekcję fotografii artystycznej, w której skład wchodzi także cykl fotografii Wojciecha Wilczyka „Nie winne oko nie istnieje”.
JO