Izabela z Czartoryskich Lubomirska

Miniatura z kolekcji muzealnej przedstawia portret starszej kobiety (owal w prostokącie). Kobieta ukazana w półpostaci, siedząca na fotelu, ubrana w białą empirową suknię, przewiązana pod biustem i narzucony na suknię szal w kolorze ugru, na głowie biały, ozdobny czepek. Portretowana to Izabela z Czartoryskich Lubomirska, zwana księżną marszałkową.. Izabela (Elżbieta) z Czartoryskich Lubomirska (ur w maju 1733 r lub 1736 r. w Warszawie, zm. w listopadzie 1816 r w Wiedniu) była córką Augusta Czartoryskiego i Zofii z Sieniawskich. W 1753 r poślubiła starszego od niej Stanisława Lubomirskiego, właściciela Łańcuta i stała się, po śmierci męża (w sierpniu 1783 r) ostatnią właścicielką z rodziny Lubomirskich, a zarazem jedną z najbogatszych kobiet ówczesnej Europy, do czego przyczyniła się też scheda po ojcu. Posiadany przez nią majątek szacowano na 25 mln zł. Była jedną z najwybitniejszych kobiet XVIII wiecznej Polski, mecenaską i kolekcjonerką sztuki, za jej czasów zamek łańcucki osiągnął największa świetność. Jej kuzynem był Stanisław August Poniatowski, w którym skrycie się podkochiwała, później stała się jego wrogiem. Będąc kobietą światłą i wykształconą opiekowała się też poddanymi, dbając i ucząc higieny, zakładając ochronki i szpitale. Portrecik jest kopią z miniatury wykonanej przez Carla Hummla w 1816 r w Wiedniu. Carl Hummel (ur. ok. 1769 r, zm. w 1840 r) był austriackim portrecistą, malarzem i litografem. Miniatura to obraz niewielkich rozmiarów, głównie portret, choć zdarzają się też scenki rodzajowe. Nazwa pochodzi z języka łacińskiego, od słowa minus – mały. Najstarsze miniatury pojawiły się w XV w i związane są z rozwojem emalierstwa. Obok emalii na miedzi stosowano początkowo farby olejne i temperowe na blasze oraz pergaminie. W XVII w używano jako podłoża dębowych deszczułek oraz grubych płytek kości słoniowej. W następnych wiekach, po rozpowszechnieniu się miniatur, stosowano farby wodne (akwarela, gwasz), a jako podłoża cienkie płytki kości słoniowej lub masy perłowej oraz pergamin, lub karton. Omawiany obrazek eksponowany jest w Salonie Bouchera na I p zamku łańcuckiego. 

Bożena Rybkowska