Łyżka do cukru pudru

Łyżka do cukru pudru należy do zachowanego w wilanowskiej kolekcji serwisu Potockich. Jej półkulisty czerpak został wycięty w ażurowe, symetryczne wzory, co pozwalało na przesypywanie utłuczonego w moździerzu cukru. Cały sztuciec został wykonany ze srebra złoconego, a trzonek pokrywa precyzyjna odlewana i cyzelowana dekoracja. Awers uchwytu ozdobiony został symetryczną arabeską z wizerunkiem pawia w owalnym medalionie otoczonym szlakiem z podwójnych kropek i kresek. Dekorację rewersu stanowi ornament groteskowy z symetrycznie ułożoną wicią roślinną, głową – Meduzy?, parą rogów obfitości oraz owalem prezentującym herb Potockich - Pilawa. Szczegółowo cyzelowany herb na tarczy pod koroną hrabiowską ze strusimi piórami otoczony został od dołu szarfą z dewizą rodową "Scutum Opponebat Scutis" i ujęty w owal zwieńczony motywem arabesek. Podobnie jak na awersie, brzeg trzonka opasuje szlak z podwójnych kropek i kresek. Miejsce styku trzonka z czerpakiem pokryto wydłużonymi owalami wypełnionymi dekoracją roślinną.

Łyżka do cukru pudru należy do zespołu sztućców zwanych środkiem stołu. Była to grupa utensyliów pomocniczych, zwykle wykorzystywanych do nakładania potraw z półmisków. W tym wypadku mamy do czynienia z łyżką służącą do posypywania potrawy, zapewne deseru. Być może łyżka ta mogła również służyć do odcedzania np. owoców wyławianych z kompotu.

 Zespół nakryć jest wiązany z Aleksandrą Potocką, córką Stanisława Septyma Potockiego i żoną Augusta Potockiego, właściciela Wilanowa od 1845 r. O pochodzeniu nakryć świadczy zapis w inwentarzu Pałacu z 1867 r., że komplet stanowi własność „J. W. Hrabiny Pani”. Ponadto, na podstawie treści dokumentów z kolekcji AGAD AGWIL stwierdzono istnienie w XIX w. co najmniej dwóch kolejnych kompletów nakryć. W 2019 r. z antykwariatu w Zurichu Muzeum otrzymało nadzwyczajną ofertę, na podstawie której kupiono do zbiorów zestaw sztućców deserowych na 12 osób oraz identyczną łyżkę do cukru pudru (Wil.6260/1-39).

Joanna Paprocka Gajek