Warkocz

Warkocz to wariant (krótsza forma) jednego z ważniejszych dzieł w twórczości Krystyny Piotrowskiej – Warkoczyka, długiej liny wykonanej z naturalnych włosów ludzkich pozyskiwanych jako odpad z zakładu perukarskiego. Artystka zaczęła pleść Warkoczyk w 2009 r. i nieprzerwanie kontynuuje ten proces (Warkoczyk ma obecnie około 300 metrów). Warkocz jest motywem przewodnim innych jej prac – wątek włosów jest dla artystki z jednej strony symbolem życia i swobody kobiet, z drugiej – upokorzenia i dyscypliny. Włosy splecione w warkocz są wyrazem „grzeczności” dziewczynek i „ułożenia” kobiet w kontraście do rozpuszczonych, postrzeganych jako symbol intymności i seksualności. Ich brak u kobiet jest oznaką choroby, podporządkowania albo też buntu wobec konserwatywnych reguł. W czasie II wojny światowej „dobry wygląd”, czyli jasny kolor włosów, zgodnie z nazistowską ideą rasy aryjskiej mógł uratować życie. W obozach zagłady kobietom tuż przed zagnaniem do komory gazowej strzyżono głowy, by pozyskać włosy jako surowiec. W nazistowskich obozach koncentracyjnych i w sowieckich łagrach strzyżenie do skóry, uzasadniane potrzebami higieny, służyło odczłowieczaniu i odbieraniu godności więźniarkom i więźniom. Po II wojnie światowej goleniem głów kobiet, które były w osobistych związkach z Niemcami, było ich publicznym upokorzeniem. Te wątki możliwe są do odczytania w Warkoczu, który także pokazuje ambiwalencję symboliki włosów. Wywołują one skrajnie odmienne emocje: żywe włosy – troski i zachwytu, a odcięte, martwe – odrazy. Widok sterty obciętych pukli w obozach Zagłady jest jednym z najbardziej wstrząsających doświadczeń dla zwiedzających. Dlatego w Warkoczu, a także w innych pracach artystka miesza kolory włosów i ich faktury. Nie tylko Warkocz i Warkoczyk wykorzystują motyw włosów. Inne prace: wideo Jej włosy (2011), Dywan, obiekty z cyklu Poduszki, które były prezentowane na licznych wystawach indywidualnych artystki. Ta wieloznaczna i wielowątkowa, a jednocześnie niezwykle reprezentatywna dla twórczości artystki praca jest niezwykle ważna dla zbiorów sztuki najnowszej muzeum. | Małgorzata Bogdańska-Krzyżanek