Zegar pasyjka

Zegar typu latarniowego, tak zwany Zappler (kartuszowy), z wtórnie domontowaną pasyjką na szczycie ,pochodzi z kolekcji Potokich, dawnych właścicieli zamku łańcuckiego. Wykonał go Mathias Kotl z Wiednia, w połowie XVIII w. Tarcza jest mosiężna, w formie stylizowanego barokowego kartusza, wspartego na dwóch ozdobnych nóżkach, ujęta w woluty, po bokach pełnoplastyczne uskrzydlone aniołki trzymające oburącz kolumnę (aniołek po lewej) i narzędzia męki Chrystusa - Arma Christi – młotek i gwoździe służące do Ukrzyżowania (aniołek po prawej). Postacie aniołków, podobnie jak scena Ukrzyżowania domontowane później. Środek tarczy groszowany. Na tarczy pierścień ze skalą godzinową, którą wskazują cyfry rzymskie i minutową – cyfry arabskie (co 5 minut). Pomiędzy cyframi arkadkowa podziałka kreskowa ze stylizowanymi lilijkami wskazującymi półgodziny. W centrum ruchoma tarczka budzikowa z dwiema ażurowymi wskazówkami. Na szczycie scena Ukrzyżowania Chrystusa z postaciami towarzyszącymi - Marią i świętym Janem Apostołem. Krzyż Chrystusa umieszczony na symbolicznym grobie Adama, pierwszego człowieka (skrzyżowane piszczele i czaszka). Postać Chrystusa w rozwianym perizonium, ujęta w promienistą glorię (górna część ciała i belka poprzeczna krzyża). Zegar należy do rodziny zegarów zwanych latarniowymi, popularnej od XVI w, występujących często w Anglii oraz w krajach niemieckich. Mathias Kötl (ur. się w 1699 r zm w 1780 r) uzyskał mistrzostwo w 1752 r. Mieszkał w Wiedniu, gdzie też uczył się u zegarmistrza Johanna Vellauera. Pracował aż do śmierci , wykonując zegary. Łańcucki zegar jest sygnowany u dołu tarczy zegarowej „Kötl” „Wien”. Eksponowany jest w kaplicy zamkowej na parterze.

dr Daniel Reniszewski