Święty Mikołaj [Święty Mikołaj Cudotwórca]

Czczony zarówno we wschodnim jak i zachodnim chrześcijaństwie Mikołaj Cudotwórca był arcybiskupem Mirry w Azji Mniejszej. Żył w III/IV w. w czasach cesarza Dioklecjana i Konstantyna Wielkiego i zasłynął wieloma cudami. Na wschodzie chrześcijaństwa jego kult rozwijał się już od V w. i dotarł na Ruś z Bizancjum. Wraz z kultem pojawiły się najstarsze wizerunki świętego, a przez wieki wykształciło się wiele wariantów jego obrazowania. Na większości ikon św. Mikołajowi już od X w. towarzyszą postacie Chrystusa i Bogurodzicy, którzy naznaczyli świętego na urząd biskupi i podają mu oznaki sprawowanego urzędu – Ewangelię i omoforion. Od XIV w. wizerunki Chrystusa i Bogurodzicy na ikonach św. Mikołaja powiązano w legendą. Mikołaj Cudotwórca miał być uczestnikiem pierwszego powszechnego soboru kościelnego w Nicei w 325 r., na którym zgodnie z opowieścią, miał spoliczkować heretyka Ariusza. Za to wykroczenie św. Mikołaja zdjęto z urzędu biskupiego. Wówczas zjawili się Chrystus z Bogurodzicą przywracając świętemu odebraną za karę godność. Ten legendowy wątek współistniał z innymi opowieściami o cudach św. Mikołaja, gdzie święty uznany był za pierwszego dobroczyńcę w każdej potrzebie, o czym świadczyły liczne obrazy.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967