Vescovi Marek di z synem - portret

Staruszek siedzi w fotelu, ręce wspiera na oparciach. Ubrany jest w czarny strój wykańczany futrem i niebieski beret. Długi siwy zarost przysłania usta. Tuż za nim po lewej stronie młody chłopiec w ciemnym stroju z kryzą pod szyją. W obrazie kontrastują ze sobą pełna sił witalnych sylwetka chłopca ze zmęczoną, ciężko opadłą na fotel postacią starca. Obraz malowany jednakowo na całej powierzchni gęstą farbą bez laserunków, co czyni zeń dzieło pozbawione lekkości i malarskiej finezji.

Pierwowzorem obrazu jest dzieło Jacopa Tintoretta (wł. Jacopo Robusti vel Jacopo Comin) Stary człowiek i chłopiec z Kunsthistorisches Museum w Wiedniu (ok. 1565, nr inw. GG_37). Przydomek Tintoretto pochodzi od profesji jego ojca – farbiarza tkanin (tintore). Nielubiany i bezwzględny jako człowiek, był jednym z ważniejszych malarzy weneckich pokolenia po Tycjanie (u którego zresztą krótko pobierał nauki). Był bardzo płodnym malarzem, a także znakomitym rysownikiem; specjalizował się w obrazach religijnych, mitologicznych i portretach.

Nieznany malarz, autor obrazu wilanowskiego, posłużył się z pewnością reprodukcją pochodzącą z Theatrum pictorium (nr 101), o czym świadczy choćby lustrzane odbicie kompozycji oraz niedostatki kolorystyczne. Theatrum Pictorium, czyli Teatr Malarstwa, to skrócona nazwa książki wydanej w latach 60. XVI wieku przez Davida Teniersa Młodszego dla swojego pracodawcy, arcyksięcia Leopolda Wilhelma z Austrii. W ciągu jednej dekady swojego gubernatorowania (1646-56) władca stworzył jedną z największych kolekcji sztuki swoich czasów (liczącą ponad 1300 obrazów, w tym obrazy Holbeina, Pietera Bruegla Starszego, Van Eycka, Raphaela, Giorgione, Veronese i ponad 15 dzieł Tycjana), a Teniers stał się jej kuratorem. Był to pierwszy w historii drukowany katalog muzealny prezentujący 246 obrazów włoskich z kolekcji arcyksięcia z rycinami 12 autorów wzorowanymi na małych modello (olejne kopie o wymiarach ok. 17 x 25 cm), które osobiście wykonał Teniers (według oryginałów). Drugie wydanie z numerami stron zostało opublikowane w 1673 r. Autorem ryciny niniejszej jest Lucas Vorsterman Mł. (1595–1675), o którego klasie świadczy to, że współpracował z takimi artystami jak Peter Paul Rubens czy Anthony van Dyck, a także dla z wysoko postawionymi mecenasami (Thomas Howard, 21. hrabia Arundel i Karol I z Anglii).

Dominika Walawender-Musz