Okucie pasa

Pas był w średniowieczu ważnym i cennym elementem stroju, często zapisywanym w testamencie i dziedziczonym z pokolenia na pokolenie. Podkreślał status majątkowy osoby, która go nosiła oraz funkcje, jakie pełniła w społeczeństwie. Składał się ze skórzanej lub tekstylnej taśmy oraz sprzączek lub klamer. Wiele egzemplarzy dodatkowo ozdabiano metalowymi aplikacjami oraz okuciami wzmacniającymi, na których zawieszano ciężkie klucze, sakiewki, a niekiedy nawlekano specjalne torby z szerokimi przewleczkami. W XIV–XV wieku w posiadaniu najzamożniejszych znajdowały się pasy ze złotymi aplikacjami oraz, po wynalezieniu w tym czasie techniki złocenia metali – zdobieniami srebrnymi, złoconymi amalgamatem czyli rtęcią ze złotem. Powierzchnię srebrnego przedmiotu dokładnie oczyszczano, następnie podgrzewano i pokrywano amalgamatem. Pod wpływem temperatury rtęć parowała, zaś przedmiot pokrywał się cienką warstwą złota. Późnośredniowieczne pozłacane okucia pasa wchodziły w skład skarbu odkrytego w 1999 roku na szczecińskim Podzamczu. Ozdoby te nie mają śladów zużycia. Należały prawdopodobnie do miejscowego patrycjusza i stanowiły majątek rodzinny. Wśród nich znalazło się okucie uformowane z listków przypominających liście akantu oraz lilijek. Motywy roślinne należały do popularnych motywów ornamentacyjnych w średniowiecznym rzemiośle złotniczym. Technika wytwarzania oraz charakter zdobienia okucia świadczy o wysokich umiejętnościach jubilera, który je wykonał, ale także o wyrafinowanym guście osoby, która je zamówiła.

Małgorzata Peszko