Zapaska

Fartuch do stroju kobiecego, tak zwanego sitarskiego, powstał na przełomie XVIII i XIX wieku, pochodzi z okolic Biłgoraja i Tarnogrodu. Wykonawca oraz właściciel nie są znani, ale eksponat wraz z innymi elementami tego typu stroju stanowił dar Jana Brandta, regionalisty i kolekcjonera. Pozyskane eksponaty etnograficzne wcześniej były zaprezentowane w 1901 roku na Wystawie Rolno-Przemysłowej w Lublinie. Po jej zakończeniu część kolekcji J. Brandt przekazał Muzeum Lubelskiemu, dając początek jego zbiorom etnograficznym, a kilka gorsetów chłopskich i mieszczańskich w 1928 roku Muzeum Etnograficznemu w Krakowie.

Prezentowany fartuch został wykonany z jedwabiu w kolorze kremowym, w górnej części jest marszczony i wszyty w wąski pasek z troczkami. Nie opasywał całej postaci, sięgał do bioder, a dołem był krótszy od spódnicy, na którą był nakładany, o około 15 cm. W dolnej części był zdobiony haftem wykonanym kolorową muliną. Ornament tworzy rozbudowany motyw roślinny w postaci falistych wici, liści, pęków i różnorodnych kwiatów. Dominującym kolorem haftu jest zieleń, a także beż, błękit, kolor bladoniebieski, jasnoniebieski, wiśniowy, jasnoróżowy, ciemnoczerwony, żółty, złoty i kremowy. Stylizowane kwiaty, pąki i liście są haftowane nitką wielobarwnie cieniowaną.

Jest to jedyny tego typu zachowany fartuch w naszej kolekcji. Materiał, nici oraz haft świadczą o wyjątkowości tego elementu stroju, który jest zaliczany do mieszczańskich, a w tym przypadku ściśle związanego z grupą zawodową, czyli tak zwanymi sitarzami. Stworzyli oni odmienny typ stroju wzorowanego na szlacheckim, uszyty z drogich sprowadzanych materiałów, dzięki czemu wyróżniał się spośród okolicznych ubiorów ludowych.