Pałac w Puławach, Lublin. Podwale

Aleksander  Gierymski – znakomity luminista, autor licznych pejzaży, w tym nokturnów, urodził się w 1850 roku w Warszawie. W latach 1868–1869 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Współpracował jako ilustrator z warszawskimi czasopismami „Kłosy” i „Tygodnikiem Ilustrowanym”. Dużą część życia artysta spędził w podróżach po Europie, po 1885 roku mieszkał głównie we Włoszech: w Padwie, Wenecji, Florencji i Rzymie, odwiedzał Monachium, Paryż, Kraków. Dał się poznać jako twórca otwarty na nowe ówcześnie medium – fotografię, spotykającą się z nieprzychylną krytyką. Jedną z zalet fotografii jest możliwość ukazania stadiów ruchu postaci i utrwalenia oglądanych widoków, dająca szansę na dalszą pracę nad obrazem. Wśród artystów dostrzegających zalety fotografii można wymienić: Edgara Degasa, Auguste’a Rodina, Constantina Brâncuşiego, Man Raya czy Józefa Brandta.

Obecne badania potwierdziły posługiwanie się przez Gierymskiego fotografią, chociażby przy pracy nad słynnym obrazem Pomarańczarka. Choć szczegóły korzystania przez niego  z tego medium nie są znane, istnieją przesłanki, by brać pod uwagę jego istotność w malarstwie, o czym świadczy zarówno relacja Michała Andriollego: „Puławy zawsze się wita ochoczo. Na ulicach warszawiaków kupa: spotykamy Prusa i Gierymskiego z aparacikiem Brandla na szyi”, jak i słowa samego Gierymskiego z listu do P. Dziekońskiego z 1886 roku: „Z moim aparatem fotograficznym mam nadzieję dużo motywów porobić”.

Nie są znane fotografie wykonane przez Gierymskiego, a także sposób posługiwania się nimi. Na podstawie analizy porównawczej badacze odnajdują podobieństwa między motywami widocznymi w fotografii Konrada Brandla i obrazami malarskimi Aleksandra Gierymskiego.

Niczym w fotograficznym kadrze artysta oddał realistyczny wygląd przedstawianych miejsc. Dwustronny gwasz na awersie przedstawia nieistniejący dziś trakt komunikacyjny ulicy Podwale przylegający do elewacji kościoła św. Wojciecha w Lublinie. W oddali widać Wieżę Trynitarską. Rewers zawiera widok pałacu w Puławach.

Klara Sadkowska