Solniczka

Solniczka w kształcie małego pucharka, całkowicie pokryta emalią z dekoracją en grisaille na czarnym tle. Na okrągłej, zwężającej się ku górze stopce dwie sceny (rozdzielone drzewem i tarczą herbową) przedstawiające polowanie puttów na niedźwiedzie. Na jednej niedźwiedź atakowany przez putta. Na drugiej leżący niedźwiedź pokonany, na nim putta zwycięskie. Czaszę w kształcie spłaszczonej kuli zdobi fryz: na osiach cztery maszkarony o cechach satyrów, między nimi, na tle kiści owoców, odpoczywające satyry: dwa śpiące, dwa z gałązkami oliwnymi w rękach. Od dołu czaszę ujmuje rozeta z liści laurowych. We wgłębieniu, stanowiącym właściwą solniczkę, popiersie brodatego mężczyzny w stroju z epoki, w profilu zwróconym w prawo. Wylew zdobiony ornamentem z kółek, wśród nich cztery małe maszkarony. Ornament na krawędzi stopki, pod wylewem, oraz drobne elementy
delikatnie złocone.

Solniczki w XVI w. stanowiły ważny element ceremoniału przy stole. Ustawiane były przed najważniejszą osobą, a podawano w nich w niewielkiej ilości drogocenną przyprawę. Z uwagi na wysoką cenę serwowanego dodatku były to naczynia dekoracyjne, dość wyrazistych rozmiarów, wykonywane z wartościowych surowców lub cenne przedmioty artystyczne. Te ze srebra miały zwykle wyzłocone dna miseczek, aby zapobiec pospiesznej korozji naczynia. Często czarkę z solą przykrywano różnego rodzaju baldachimami lub innymi formami „zadaszenia”. Wraz z upowszechnieniem soli i spadkiem jej ceny naczynia traciły swój wyjątkowy ozdobny charakter, stając się powszechnymi.

Wg szczątkowych informacji źródłowych należy przypuszczać, że kolekcja emalii limuzyjskich w Wilanowie tworzona była zapewne przez Aleksandra Potockiego, a poszerzana przez jego syna – Augusta.

Solniczkę pokazano warszawskiej publiczności podczas Wystawy starożytności i przedmiotów sztuki w 1856 r. w pałacu hr. Augustostwa Potockich przy Krakowskim Przedmieściu 32 (dziś: Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego). Opisano ją w katalogu tej wystawy pod pozycją 797.

Joanna Paprocka-Gajek