Widzenie św. Romualda

Aby zilustrować wizję św. Romualda, malarz podzielił obraz na dwie strefy: ziemską i niebiańską. Pierwszy plan – od dołu do mniej więcej połowy kompozycji – szczelnie wypełniają zakonnicy: święty po prawej stronie i pięciu pozostałych po lewej. Wszyscy słuchają w zamyśleniu tego, co siedzący pod drzewem i wsparty na lasce starszy kameduła ma im do powiedzenia. Tuż nad ich głowami roztacza się pejzaż z palmami, na którego tle autor namalował wizję wchodzących po stopniach do nieba zakonników. Piękne w tym obrazie jest to, z jaką subtelnością artysta oddał wytworność mimiki i gestu. Swoim indywidualnym podejściem wyszedł daleko poza oddanie proporcji twarzy zakonników, nie tylko zbliżył się do granic indywidualnego portretu psychologicznego, lecz je przekroczył w kierunku oddania tego, co o świętości stanowi.

Malarz, którego dzieło pozostaje w kręgu wczesnego klasycyzmu europejskiego, nawiązuje w do kluczowego epizodu z historii życia św. Romualda, pustelnika i ascety. Miał on sen, który przypominał sen św. Jakuba. Ujrzał złote schody biegnące ku niebu z aniołami idącymi w górę iw dół. Według legendy, mnisi w białych szatach, wstępując do nieba, ukazali się Romualdowi podczas snu. W miejscu, w którym miał wizję, założył on klasztor w Camaldoli i wezwał braci, aby założyli białe ubrania. Na obrazie, otoczony mnichami z jego zakonu, siedzi święty opowiadający o śnie, który jest przedstawiony na odległość.

Plastycznie ekspresyjne postacie bohaterów, uporządkowany rytm draperii ich szat, wprowadzają na scenę prostotę i wyciszenie, do których Sacchi dążył, próbując przezwyciężyć wpływ barokowego malarstwa. Podczas gdy warstwa farby na pierwszym planie jest gęstsza, na planach dalszych jest cieńsza i bardziej przezroczysta, co podkreśla nierzeczywistość tego, co się tam dzieje.

Obraz jest zmniejszonym powtórzeniem dzieła Sachiego (z 1640 r.) o tymże tytule przechowywanego w Muzeach Watykańskich. Pochodzi z kolekcji Stanisława Kostki Potockiego.

Dominika Walawender-Musz