Talar

Po bezpotomnej śmierci księcia Bogusława XIV w 1637 roku Pomorze Zachodnie zostało podzielone między Szwecję i Brandenburgię. Władcy szwedzcy w przyłączonej części Pomorza, w większości na terenach dawnego księstwa wołogoskiego, już w 1640 roku rozpoczęli w Szczecinie wybijanie talarów i półtalarów według dotychczasowego systemu. Szwedom nie zależało na uporządkowaniu i zunifikowaniu pomorskiego mennictwa (w dawnych księstwach obowiązywały różne stopy mennicze), lecz na uzyskaniu kolejnego źródła dochodów. Mennica w Szczecinie, w okresie panowania królowej Krystyny (1640–1654), pracowała z przerwami, a produkcja była raczej niewielka . Na mincmistrza zaprzysiężony został w 1640 roku Ulryk Bütkow, sprawujący ten urząd w Koszalinie w latach 1633–1637. Jego inicjały widnieją na dukatach księcia Bogusława XIV, a później również na pomorskich ortach, talarach i dukatach króla Karola X Gustawa (1654–1660). O mennictwie pomorskim królowej Krystyny, z powodu braku dokumentów, najwięcej „mówią” monety. Najchętniej bito wówczas talary, półtalary i dukaty, zgodnie z tradycyjnym schematem ikonograficznym – wizerunkiem władczyni na awersie i wielkim herbem Pomorza Zachodniego na stronie odwrotnej. Tytulatura królowej obejmuje dziedziczne panowanie u Szwedów, Gotów i Wandalów, a napis na rewersie świadczy o przynależności do pomorskiego systemu. Na wszystkich nominałach, poza niskowartościowymi witenami, pojawiły się piękne popiersia lub półpostacie Krystyny. Stemple omawianego talara ukazują ukoronowane popiersie królowej skierowane 3/4 w lewo i wielki herb Gryfitów w pełnej oprawie. Na długich, misternie ułożonych włosach władczyni widnieje niewielka korona, umieszczona z tyłu głowy, najwyraźniej uznana za ozdobę, a nie najbardziej rozpoznawalne insygnium władzy. Strój i biżuteria oddane zostały z troską o szczegóły, ale bez artystycznego zacięcia. Na rewersie, w polu sercowym dziesięciopolowej tarczy herbowej, pojawiło się puste pole. Za czasów ostatnich Gryfitów pole to wypełniało godło biskupstwa kamieńskiego, którego ziemie przypadły w udziale Brandenburgii. Być może jest to przedstawienie roszczeniowe władców szwedzkich, szczególnie w okresie kiedy ważyły się granice państw po wojnie trzydziestoletniej. Talary o tej treści bito jeszcze w latach 1644 i 1647, a ostatnie pojawiły się w tuż przed abdykacją królowej w 1654 roku.

Genowefa Horoszko