Mnich Saigyō podziwiający górę Fuji

Na drzeworycie ISODA Koryūsai sportretował słynnego poetę Saigyō (1118–1190), który uważany jest za jednego z najwybitniejszych poetów okresu Heian (794–1185). Pochodził z rodziny samurajskiej, pełnił różne funkcje w gwardii cesarskiej, słynął ze zdolności i znajomości sztuk walki. W wieku 22 lat został mnichem, przyjmując imiona: En’ei, Saigyō (nawiązanie do Zachodniego Raju Amidy, dosł. Podróż na Zachód). Powodem mógł być zawód miłosny, nagła śmierć krewnego, uświadamiająca kruchość życia bądź rozczarowanie sytuacją w kraju, związaną z przymusową abdykacją cesarza Sutoku (1119–1164). Odbywał długie wędrówki po kraju. Należał do wielu grup poetyckich zarówno w stolicy, jak i w górach Kōya. Wymieniał wiersze z wieloma poetami, m.in.: Jakurenem i Jienem. Główny zbiór jego wierszy to Sanka-shū (Zbiór z domu w górach). Jego wiersze we wczesnym okresie twórczości charakteryzował romantyczny nastrój i pochwała piękna. W końcowych latach życia dominowały opisy krajobrazów i upodobanie samotności, miejsc oddalonych i opuszczonych. Mimo że był mnichem, był przywiązany do świata i piękna przyrody. Od innych poetów różnił się tym, że opisywane krajobrazy widział na własne oczy, a tworzenie poezji było dla niego indywidualnym środkiem wyrazu, a nie przymusem towarzyskim. W wierszach wyczuwalna świadomość mujō – nietrwałości świata, wiersze ucieleśnieniem ideałów: wabi, sabi, yūgen.

Grafika przedstawia Saigyō w czarnej mnisiej szacie oraz elementami podróżnego stroju z dużym słomianym kapeluszem, laską pielgrzymią, z tekko – ochraniaczami na przedramiona, i kyuhan – ochraniaczami na łydki używanymi w trakcie wędrówki. Góra powyżej poety jest ilustracją jednego z jego wierszy: Unosząc się na wietrze,

dym z góry Fuji

rozpływa się na niebie;

Gdzie przepadł/płomień mej miłości?

Autor drzeworytu – Koryūsai – urodził się w 1735 r. i pracował jako samuraj w służbie klanu Tsuchiya. Po śmierci głowy klanu został bezpańskim rōninem i przeniósł się do Edo, gdzie osiedlił się w pobliżu mostu Ryōgoku w dzielnicy Yagenbori. Jest autorem dużej ilości drzeworytów, które powstawały w seriach, ale także jako pojedyncze prace. Komponował także grafiki w formacie hashira-e (jest autorem co najmniej 350), które kompozycją i formatem były dostosowane do drewnianych filarów wewnątrz japońskich domów, na których miały być wieszane. Prawdopodobnie stanowiły tanią alternatywę dla wiszących zwojów ( kakemono), które zazwyczaj były wykonane z jedwabiu. Do tematu mnicha Saigyō podziwiającego górę Fuji Koryūsai powracał wielokrotnie.

Sygnowany z prawej u dołu: Koryusai ga.

Katarzyna Paczuska