Kopalnia (Górnicy)

Jan Wydra urodził się w 1902 roku w Ciecierzynie, ze stratą dla środowiska artystycznego żył zaledwie 35 lat. Jego krótkie życie było przepełnione pasją do malarstwa. W 1936 roku, leżąc w sanatorium z nadzieją na wyzdrowienie, na rok przed śmiercią pisał do żony rozważania na temat dziejów i estetyki sztuki. Mając ograniczony dostęp do informacji ze świata artystycznego pozostawał zainteresowany dziedziną, której poświęcił swoje niełatwe życie. W biedzie i chorobie nie porzucił swej pasji. Z jego listów wyłania się sylwetka artysty, którego oddanie i zamiłowanie przetrwało trudne okoliczności. Ten wysiłek i trud można dostrzec w przedstawionym rysunku Kopalnia (górnicy), który choć traktuje o pracy fizycznej, jest niejako symbolem niełatwego życia twórcy.

Para mężczyzn pchających wózek z węglem, zabudowania fabryczne w tle, czytelność tematu, pozwalają zauważyć w dziele ślady zbliżającego się do Polski ze wschodu socrealizmu. Podjętą tu tematykę pracy przedstawiono w sposób realistyczny. Wydra jawi się tutaj jako prekursor socrealizmu, przypadającego w Polsce na lata 1949–1955, który, co widać w korespondencji z żoną, poza historią i estetyką, pozostawał w zainteresowaniach artysty:

Muszę kiedyś wystudiować poważniejsze dzieła estetyki i historii sztuki; monografie i biografie – nie tylko z dziedziny plastyki, lecz również muzyki i literatury. Materiał olbrzymi – ale całe szczęście nie obowiązujący. Stosunek mój do wiedzy jest bardzo swobodny; nie warto, sądzę, być molem książkowym i pedantem. Oczywiście nie zaniedbam również studiów socjalizmu i ekonomii, a także historii powszechnej.

Klara Sadkowska