Łyżka nagrodowa elbląskiego bractwa strzeleckiego

Czerpak łyżki owalny, trzonek zwężający się w środkowej części, uchwyt zakończony wycinaną dekoracją w formie wieloliścia na stronie awersu, po stronie rewersu nalutowana plastyczna muszla. Na czerpaku, po stronie rewersu znajduje się grawerowana dekoracja ukazująca herb miasta Elbląga, powyżej słup z tarczą strzelniczą, zaś w połowie jego długości krzyżujące się dwa muszkiety. W dekoracyjnej banderoli nad tarczą napis: Anno 1745 d. 14 Juny. Na trzonku punktowana inskrypcja w języku niemieckim: Hier ist der Platz, da zeige deinen Fleis / Ein Edler Raht ertheilt dir Ehr und Preis.

Łyżki, kubki czy pucharki ze srebra były tradycyjnymi pamiątkami — nagrodami za zwycięstwo w zawodach strzeleckich bractw kurkowych w miastach całej Europy. Bractwa były organizacjami miejskimi o funkcji milicji obronnej. Współzawodnictwo miało na celu nie tyle rozrywkę, co praktyczne utrzymywanie sprawności służącej odparciu ewentualnego ataku na miasto. Srebrne przedmioty wytwarzane w wielkich i mniejszych miastach Prus Królewskich są często jedynymi materialnymi pamiątkami po funkcjonowaniu tych miejskich paramilitarnych zrzeszeń. Siedziby i place ćwiczeń bractw strzeleckich zostały z upływem stuleci zniszczone, najczęściej w wyniku rozwoju architektonicznego miast i likwidacji ograniczających i nieefektywnych fortyfikacji. Równolegle malało znaczenie obronne samych bractw. W obliczu rozwoju technik i strategii wojennych, zdolności bojowe miejskich milicji przestały mieć znaczenie. Bractwa istniały jednak aż do pierwszej połowy XX wieku i przekształciły się w rodzaj klubów sportowych z dodatkową funkcją strażników dawnej tradycji.

Łyżki nagrodowe należą do najliczniejszej grupy przedmiotów związanych z funkcjonowaniem bractw strzeleckich. Jednak te wykonane w XVII lub XVIII wieku są prawdziwymi rzadkościami.

Bartłomiej Butryn