Bogurodzica Hodigitria [Bogurodzica Hodigitria Kazańska]

Bogurodzica Hodigitria Kazańska

Jednym z wariantów przedstawienia ikony Bogurodzicy Hodigitrii szczególnie czczonej w Rosji jest wizerunek Bogurodzicy Kazańskiej. Ukazuje ona popiersiowy wizerunek postaci, a błogosławiące Dzieciątko Jezus prezentuje się zawsze frontalnie. Ikona objawiła się w 1579 r. wskazana przez dziewięcioletnią dziewczynkę pod zgliszczami zniszczonego pożarem Kazania. Ikonie przypisano cudotwórczą moc i wybudowano żeński monaster Bogurodzicy z cerkwią (święto ikony przypada 8 lipca wg kalendarza juliańskiego). Obraz z Kazania został zrabowany i zniszczony w 1904 r. Istnieje jednak wiele historycznych kopii utraconego oryginału. Pierwsza z nich wykonana została dla cara Iwana Groźnego w 1579 r., kolejna – namalowana dla cara Piotra I, trafiła do Petersburga, gdzie w 1811 r. umieszczona została w nowo wybudowanym Kazańskim Soborze. Kopia przywieziona do Moskwy w 1611 r. przez wojska Dymitra Pożarskiego, była czczona po pokonaniu króla Władysława IV i wypędzeniu Polaków z Moskwy. Z tej okazji w rosyjskiej cerkwi prawosławnej zostało ustanowione osobne święto na dzień 22 października (kalendarz juliański). Na cześć ikony wznoszono wiele świątynie, do ważniejszych nalezą: w 1636 r. Sobór Kazański na Placu Czerwonym w Moskwie z 1636 r., Sobór Kazański w Petersburgu. W prywatnym kulcie przed rewolucją 1917 r. jej wizerunek znajdował się niemal w każdym prawosławnym rosyjskim domu. Kult kazańskiej Hodigitrii przetrwał czasy Związku Radzieckiego i z nową siłą odrodził się po jego upadku.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967