Kilim - pasiak

Kilim lniano-wełniany w pasy został wykonany przez Alinę Wiącek z Leszkowic w powiecie lubartowskim w 1900 roku. Służył jako przykrycie na łóżko. Pośrodku jest zszyty z dwu prostokątnych płatów. Został utkany na wąskim warsztacie domowym, splotem rządkowym. Osnowa jest czarna, wątek wełniany w kolorach: fioletowym – dominującym, zielonym, brązowym, żółtym, amarantowym, białym, ciemnoniebieskim. Układ pasów tworzy raport o szerszych i węższych pasach ułożonych asymetrycznie, który oddziela szeroki pas fioletowego tła. Jeden z dłuższych boków kilimu jest zakończony szydełkową koronką i frędzlami z wełny w tych samych kolorach, jakie zastosowano w całej tkaninie.

Na Lubelszczyźnie pasiaki wytwarzano od najdawniejszych czasów, te z końca XIX wieku miały po dwa–trzy dość szerokie pasy i były utrzymane w ciemnych spokojnych kolorach (najczęściej w zestawieniu czerni, czerwieni, bieli, fioletu czy niebieskiego). Były przeznaczone na ubrania – spódnice i fartuchy – oraz nakrycia łóżek.

W okresie międzywojennym zaczęto tkać pasiaki wełniane, tak zwane łowickie i krakowskie, o szerokiej gamie kolorystycznej. Ich żywa barwa i odmienna kompozycja, różniąca się od dotychczas tworzonych, szybko się rozpowszechniły w północnej i środkowej części regionu. Były tam wytwarzane do końca XX wieku. Łowickie nie miały wyodrębnionego tła, a wielobarwna wiązka nie była zakomponowana symetrycznie. Barwy przechodziły jedna w drugą, tworząc niejednokrotnie tęczową gamę kolorów. Pasiaki typu krakowskiego miały pasy szerokości około 25 cm rozdzielone symetryczną wiązką drobnych kolorowych jasnych pasków. Istnieją dwie wersje dotyczące powstania tych dwóch typów tkanin. Jedna z nich mówi, że domokrążni handlarze wymieniali się z gospodyniami gotowymi, fabrycznymi kilimami w zamian za surowce lub stare tkaniny. Inna, że wędrowni farbiarze lub sprzedawcy farb pokazywali na próbkach wełny różne gamy barw. Te kolory i tkaniny natchnęły tkaczki do wykonywania barwniejszych pasiaków o różnym układzie pasów.