Kabłąk zapinki

Zapinka z brązu reprezentuje rzadki na Pomorzu Zachodnim typ z profilowanym guzem. Sposób konstrukcji oraz forma zdobienia są elementami wskazującymi czas jej powstania – młodszy okres przedrzymski, II–I wiek p.n.e. Funkcją tych przedmiotów było spinanie elementów odzieży. W ostatnich wiekach przed nasza erą zapinki wyparły będące dotąd w użyciu szpile. Fibule z guzem na podwiniętym kabłąku są ozdobą typową dla ludów celtyckich, które we wspomnianym okresie stworzyły bardzo wysoko rozwiniętą kulturę materialną i złożoną obrzędowość. Kultura ta, nazywana lateńską od stanowiska archeologicznego w La Tène w Szwajcarii, miała ogromny wpływ na ludy północnoeuropejskie. Oddziaływania te nazywamy „latenizacją” lokalnych kultur, w tym także zachodniopomorskich. Najlepiej proces ten uwidacznia wyposażenie grobów, w których pojawiły się nowe elementy stroju jak fibule, naszyjniki oraz elementy pasów. Pomorze Zachodnie między Odrą a Iną zamieszkiwała wówczas ludność kultury jastorfskiej, nazwanej tak od miejscowości Jastorf w Dolnej Saksonii, uważana za germańską. Ludność ta zachowała własną obrzędowość. Na cmentarzyskach kultury jastorfskiej występują wyłącznie groby ciałopalne i nigdy nie znajdujemy w nich broni, co odróżnia ją od obrzędowości celtyckiej. Środkową część Pomorza zajmowała natomiast ludność kultury oksywskiej (w Oksywiu odkryto cmentarzysko tej kultury) praktykująca wyposażanie zmarłych wojowników w broń, zgodnie ze zwyczajem celtyckim. Z informacji archiwalnych wynika, że prezentowana zapinka została znaleziona w 1937 roku lub wcześniej w bagnie, przy drodze prowadzącej z Goleniowa do Kamienia Pomorskiego, „na głębokości 80 cm”. W literaturze archeologicznej jest wymieniana jako depozyt bagienny, czyli przedmiot rytualnie wrzucony do bagna lub jeziora. W prywatnym katalogu szczecińskiego badacza Hansa Jürgena Eggersa wymienione są również „urny lateńskie” z Marszewa. Do dziś nie udało się ustalić związku pomiędzy tą zapinką a wspomnianymi grobami.

Bartłomiej Rogalski