Raki do chodzenia po lodzie

Zimowe połowy wymagały używania raków, które zakładano na obuwie przy pomocy rzemieni lub konopnych pasów. Zapobiegały ślizganiu się i upadkom, szczególnie przy obsłudze niewodu, gdy wyciągano sieci z przerębla i konieczne było mocne oparcie się o lód.

Raki znane były w Europie już w epoce brązu. W średniowiecznej Polsce powszechne były ich trójramienne – szponowate lub czteroramienne formy, co poświadczają znaleziska chociażby z XII– i XIII–wiecznych warstw archeologicznych z odkrytych w Gdańsku i Szczecinie. Używane były także w przez flisaków na tratwach, rzadziej przez myśliwych i czasem przez rolników przy ścinaniu trzciny na jeziorach. Jeszcze po II wojnie światowej spotykano je powszechnie u rybaków. Nazywane były żabkami, chrapciami, ostrogami, a na Kaszubach używano także określeń krace i bierdziadla. Do dziś wykorzystywane są w zimowej turystyce górskiej i wspinaczce, pomagając utrzymać stabilność na zaśnieżonych i oblodzonych powierzchniach.

W kolekcji Działu Etnografii Pomorza znajduje się 17 par raków. Przedstawiona tu para czteroramiennych raków o prostokątnej podstawie, która przylegała do podeszwy buta pochodzi znad Zalewu Szczecińskiego. Zostały zakupione do zbiorów muzealnych w 1949 roku.  

Małgorzata Kłosińska-Grzechowiak