Mężczyzna zapalający żagiew

Istnieją przypuszczenia, że przedstawienie „Mężczyzna zapalający żagiew” Lievens namalował ok. 1625 r., w czasie gdy przebywał w Leydzie i mieszkał w jednej pracowni z Rembrandtem. Badacze podkreślają, że to właśnie Lievens przyczynił się do zainteresowania Rembrandta utrechckim caravaggionizmem. Ten obraz Lievensa jest przykładem podziwu dla możliwości uzyskania wyjątkowych efektów malarskich poprzez grę światła i cienia. Jedynym źródłem światła na obrazie jest ogień trzymany w ręku mężczyzny, na który dmucha on, próbując zapalić żagiew; pozostała część kompozycji jest nieoświetlona. Dodatkowym efektem, który ożywia optycznie prawą stronę kompozycji, są ulatujące iskry.

Proponowano wiele wyjaśnień znaczenia obrazu. Według jednej z hipotez miał to być malarski odpowiednik wykonanej przez Lyciusa rzeźby antycznej, którą Pliniusz Starszy opisał jako Puer sufflans ignes (Chłopiec dmuchający na ogień). Wskazywano na zbieżność brzmienia nazwisk „Lycius” i „Livius”. Sugerowano również, że ten obraz był alegorią wzroku, natomiast omówiony wyżej – węchu, a obydwa były częścią cyklu pięciu zmysłów. Jednak bardziej prawdopodobne, że chodzi tu o alegorię ognia.

W zbiorach Staatliche Museen w Kassel znajdują się obrazy ukazujące cztery żywioły (Ogień, Powietrze, Ziemia i Woda, nr inw. GK 1205–1208) przypisane Lievensowi, niesygnowane i niedatowane. Mają zbliżony format do obrazów wilanowskich i prawdopodobnie zostały wykonane w latach 1623–1625. Wspomniane są w monografii Arthura K. Wheelocka Jr. [2009, s. 7–8]. Obraz będący alegorią ognia przedstawia młodego mężczyznę o podobnych „grubych” rysach twarzy, jak na omawianym dziele ze zbiorów muzeum wilanowskiego [Wheelock 2009, il. 7]. Mężczyzna ma tak samo mocno wydęte policzki od dmuchania na żar, ale nie ma odsłoniętych ramion, lecz jest ubrany w kubrak nałożony na koszulę. Cała kompozycja jest zwrócona w lewo. Malarz dodał stół i miseczkę z piaskiem, tworząc przez to wrażenie sceny rodzajowej. Tu należy odnotować przekaz, że w antykwariacie S. Nystad w Hadze znajdowały się także cztery obrazy Livensa o zbliżonym formacie, których tematem są cztery żywioły, datowane na ok. 1625 r., również niesygnowane.