Stary wędrowiec - portret

W obrazie w pełni wykończoną, wystudiowaną partią jest tylko głowa przedstawionego mężczyzny. Z mroku wydobywa ją jasne światło, które pozwoliło na szczegółową charakterystykę modela. Malowane małym pędzelkiem skóra twarzy i siwiejący zarost uszlachetniają tą część obrazu i sprawiają, że modelunek światłocieniowy jest wiarygodny. Rzeźbiarza uchwycono przy pracy lub w krótkiej zaledwie przerwie na spojrzenie w dal, na co wskazuje młot i dłuto dzierżone przez niego w dłoniach. W jego wzroku widać pasję, znać, że ma wizję kształtu dzieła i zna sposób jej realizacji. Kolor ubrania zlewa się z tłem. Zawężona paleta barw ogranicza się do odcieni brązu i szarości. Materia malarska obrazu jest gęsta a powierzchnia pokryta spękaniami.

Wizerunek nie jest portretem indywidualnym, chodzi tu raczej o wyrażenie idei uniwersalnej. Starszy człowiek, przedstawiony z atrybutami swego zawodu, w odrealnionej pozie i stylizacji uznany być może za nawet za alegorię rzeźbiarstwa.

Autorstwo obrazu wymaga dookreślenia. W dawnych inwentarzach łączony był na przemian ze szkołą flamandzką i niemiecką, dziś przeważa interpretacja dominacji cech włoskich. Nie sposób jednak nie dostrzec, że sposób myślenia malarza zakorzeniony jest we wzorcach jeszcze rembrandtowskich, z wyraźnym sznytem włoskim. Bliskie w sposobie ujęcia tematu są dzieła np. Joachima von Sandrarta, artysty pochodzenia niemieckiego, ucznia Gerrita van Honthorsta. Drogi artystyczne wiodły go przez Italię (wpływy bractwa Bentvueghels; Jana Lisa i Nicolao Reniera, a może nawet Petera van Laera), by ostatecznie doprowadzić go do Antwerpii. Obraz wykazuje analogie z portretem alchemika ze zbiorów wilanowskich (nr inw. 1454).

Prawdopodobnie z kolekcji Augusta i Aleksandry Potockich.

Dominika Walawender-Musz