Cedzak

Cedzak do pierogów z blachy miedzianej i stali, pochodzi z pierwszej połowy XX wieku, z kolekcji Potockich. Naczynie w kształcie lekko wklęsłego krążka, gęsto podziurkowanego, z uchwytem. Krążek służy do wyciągania pierogów z gotującej się wody. Uchwyt długi stalowy, lekko wygięty, zakończony haczykowato, dzięki czemu może być zawieszany z innymi naczyniami kuchennymi. W dolnej części profilowany i przymocowany do sitka (cedzaka) trzema nitami. Od spodu na uchwycie nieczytelny (zatarty przez używanie) znak firmowy i cyfra „15”. Omawiane naczynie (cedzak) eksponowane jest na Korytarzu Wschodnim II p, gdzie zgromadzone są wyroby (naczynia) z miedzi, będące w znacznej części pozostałościami po nieistniejących kuchniach zamkowych. W skład wyposażenia kuchni wchodziły przeróżne naczynia (często bogato zdobione) przeznaczone do przygotowywania różnych potraw np. wanienki do ryb, rondle, saganki, kociołki, czajniki oraz najbardziej zdobione formy do legumin, budyniów, ciast (formy do bab), galaret. Najczęściej stosowanym materiałem do produkcji naczyń była miedź, która jest bardzo dobrym przewodnikiem ciepła, stąd wszystkie uchwyty przy takich naczyniach wykonywano ze stali, nagrzewała się wolniej niż miedź. Z powodu powstawania na powierzchni naczyń miedzianych grynszpanu (w wyniku reakcji w z dwutlenkiem węgla), naczynia te dla bezpieczeństwa były bielone czyli cynowane. Jeszcze na początku XX wieku za najlepsze konfitury uważano te smażone w miedzianych rondlach mających kształt płaskiej patelni z długą rączką. Naczynia miedziane były wykonywane ręcznie, a dekorowane techniką repusowania, czyli kucia młotkiem na zimno. Mimo rozwoju technologicznego, powstania nowych materiałów naczynia miedziane pozostają nadal w użyciu dzięki swoim zaletą.

Przemysław Kucia