Bez tytułu (Archiwum Ringelbluma 1)

Pierwsze z czarno-białych ujęć, obok MPOLIN-M1045, wykonanych szerokokątnym obiektywem prezentujące miejsce upamiętnienia Archiwum Ringelbluma, na skwerze pomiędzy domami przy ul. Nowolipki 28 i 30, na którym stała kamienica o adresie Nowolipki 68.

Na zdjęciu przedstawiony został współczesny widok miejsca, w którym ukryto, a po wojnie wydobyto archiwum. W sierpniu 1942 i lutym 1943 r. właśnie w piwnicach budynku przy ul. Nowolipki 68 działacze konspiracyjnej grupy Oneg Szabat ukryli w metalowych pojemnikach i bańkach na mleko dokumenty Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego, tzw. Archiwum Ringelbluma. Ten zbiór jest bezcennym źródłem obrazującym Zagładę polskich Żydów. Wśród zachowanych dokumentów znajdują się m.in.: raporty, druki urzędowe, prasa konspiracyjna wydawana przez ugrupowania polityczne i Oneg Szabat oraz relacje i diariusze. Wagę zbioru docenił Komitet UNESCO, wpisując w 1990 r. Archiwum Ringelbluma na listę „Pamięć Świata”. Po zakończeniu wojny, 18 września 1946, spod gruzów domu przy ul. Nowolipki 68 odkopano pierwszą część zbiorów archiwum, drugą – 1 grudnia 1950. Do dziś, pomimo wielu prób poszukiwań, nie udało się odszukać trzeciej części, która miała być schowana na terenie posesji przy ul. Świętojerskiej 34 (aktualny teren ambasady Chin). Dzięki wysiłkom prof. Jacka Leociaka, Domu Spotkań z Historią, Ośrodka KARTA, Żydowskiego Instytutu Historycznego, Muzeum Historii Żydów Polskich, Stacji Muranów oraz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa upamiętniono miejsce ukrycia Archiwum Ringelbluma.

Małgorzata Bogdańska-Krzyżanek