Artur Potocki na łożu śmierci

Rysunek, wykonany przez Johanna Endera, przedstawia Artura Potockiego (1787 - 1832), na łożu śmierci. Artur Stanisław Potocki, syn Jana Potockiego i Julii z Lubomirskich, jednej z córek księżnej Marszałkowej Lubomirskiej, właścicielki Łańcuta, brat Alfreda I ordynata łańcuckiego. Był adiutantem księcia Józefa Poniatowskiego, a potem cara Aleksandra I. Jako wnuk księżnej Marszałkowej. Artur Potocki to postać barwna, szeroko znana w kręgach arystokracji, z jednej strony kochający się w flirtach i przelotnych miłostkach, z drugiej brawurowo wręcz odważny podczas kampanii, w których brał udział (wyprana Napoleona na Moskwę). Beztroski w sprawach finansowych był zarazem wrażliwy na ludzką krzywdę i chętnie potrzebującym udzielał pomocy. W 1822 r wraz z żoną zakupili w Krakowie Pałac pod Baranami. Artur Potocki zwany był „ojcem ubogich krakowskich”, a w swojej posiadłości przyjmował gości nie tylko szlacheckiego stanu. Słynne tez stały się bale wydawane przez Artura z małżonką w Pałacu pod Baranami. Wspierał też poszkodowanych w wypadkach losowych (pożary), biednych uczniów, żaków, a nawet spłacał długi osób z kręgów inteligencji. Niestety pod koniec 1830 r Artur zaczął poważnie podupadać na zdrowiu - 30 stycznia 1832 r zmarł w Wiedniu, pochowany zaś został na Wawelu w katedrze. Johann Nepomuk Ender (ur. w 1793 w Wiedniu zm. 1854 r w Wiedniu), malarz austriacki, popularny w kręgach arystokracji (też polskiej), zasłynął jako autor obrazów o tematyce historycznej, miniatur i portretów, w tym portretów na łożu śmierci. Wybór jego jako twórcy pośmiertnego wizerunku Artura spowodowany był zapewne popularnością malarza oraz tym, że tworzył i działał w Wiedniu, miejscu śmierci Artura Potockiego. Podobnie jak w przypadku Romana Potockiego na łożu śmierci tak i ten wizerunek wpisuje się w długą tradycję wywodzącą się z portretów trumiennych, tak kiedyś rozpowszechnionych wśród szlachty na ziemiach polskich.

Bożena Rybkowska