Pejzaż z ruinami rzymskimi

Widok stworzony w wyobraźni malarza nie przedstawia realnego miejsca, jednak zawiera elementy rzeczywiste. Jest tu zachowany fragment rzymskiej świątyni Wenus i Romy z Forum Romanum, którą artysta mógł oglądać w Rzymie. Widoczna przed nim rzeźba Jowisza Kapitolińskiego – choć niezachowana w oryginale – mogła być znana artyście z istniejących kopii. Co ciekawe, jedna z nich wystawiana jest od lat w Muzeum Narodowym w Warszawie jako depozyt paryskiego Luwru. Starożytna architektura – nawet w ruinie – jest monumentalna i dostojna, świadcząca o potędze Imperium Rzymskiego. Małe postacie ludzi obok kolumnady na pierwszym planie wydają się przytłoczone jej ogromem. Jakby karły zasiedliły miejsce po cywilizacji gigantów. Są tu jedynie dodatkiem, który wprowadza element ruchu i ożywia statyczną kompozycję. Młodzieniec siedzący w prawym, dolnym rogu gestem dłoni wskazuje mało czytelny napis na cokole kolumny – podpis autora.

Jest nim Jan Baptist Weenix, malarz holenderski żyjący w latach 1621–1663. Jako syn architekta z Amsterdamu wcześnie ujawnił talent plastyczny i rozpoczął naukę malarstwa, najpierw w rodzinnym mieście, a w 1642 roku wyjechał do Italii, gdzie został członkiem stowarzyszenia malarzy pochodzenia niderlandzkiego działających w Rzymie. Po chorobie przebytej w dzieciństwie cierpiał na wadę wymowy, dlatego obrał przydomek Grzechotka. Pracował jako malarz dworu kardynała Giovanniego Battisty Pamfili, który w roku 1644 został papieżem (Innocenty X). Po powrocie do Holandii artysta w 1646 roku na krótko zamieszkał w Amsterdamie, po czym osiadł w Utrechcie, gdzie w 1649 roku został mistrzem Gildii Świętego Łukasza. Pracował między innymi dla barona Willema Vincenta von Wyttenhorst, jednego z największych kolekcjonerów holenderskich italianistów tamtych czasów. Malował nadal włoskie pejzaże, ale też z powodzeniem próbował różnorodnej tematyki, od scen rodzajowych, poprzez portret i martwą naturę, do obrazów o tematyce religijnej.

Barbara Czajkowska