Breiter Taler auf die Beisetzung Bogislaus XIV. | Talar szeroki z okazji uroczystego pogrzebu księcia Bogusława XIV

Moneta została wybita w Szczecinie na zamówienie nowych władców Pomorza Zachodniego – królowej Szwecji Krystyny i elektora Brandenburgii Fryderyka Wilhelma I. Bezpotomna śmierć księcia Bogusława XIV (1637) podczas wojny trzydziestoletniej, uniemożliwiła godne pochowanie ostatniego władcy z dynastii Gryfitów. Na zjedzie w Szczecinie w 1653 roku sukcesorzy Pomorza zobowiązali się urządzić księciu uroczysty pochówek. Z tej okazji w 1654 roku wybito okolicznościowe talary i dukaty, ich multiplikacje oraz części, trzymające się standardów poszczególnych nominałów. W przeciwieństwie do monet obiegowych pełniły one funkcję propagandową, służyły podniesieniu prestiżu władców i państwa. Czasami ten sam schemat ikonograficzny był wykorzystany do produkcji różnych nominałów. W omawianym przypadku stemplem talarowym (szerokim) odbito sztuki o wartości dwóch i czterech talarów. Większa średnica wynikała najpewniej z planowanej treści. Piętnastowierszowa inskrypcja w polu standardowego talara mogła być nieczytelna. Kompozycyjnie moneta nie jest zbyt efektowna, stanowi swoistą klepsydrę informującą o przyczynie jej wybicia, datach urodzin, zgonu i pogrzebu księcia oraz jej ofiarodawcach. Portret książęcy w zbroi przedstawiony został wyraziście, lecz pozostaje w obrębie tradycyjnego schematu – popiersia władcy z profilu w prawo. Wizerunkowi towarzyszy pełna tytulatura umieszczana na większości srebrnych i złotych monet z czasów jego panowania. Wielowierszowy tekst na rewersie ma wyłącznie okolicznościowy i oficjalny charakter, akcentuje wyraźnie wygaśnięcie dynastii Gryfitów oraz fundatorów monety. Na dole napisu zwracają uwagę dwie ostatnie litery F.F. (fieri fecit – polecili wybić), świadomie nawiązujące do zestawu skrótów umieszczanych na polskich donatywach przez medalierów gdańskich. Był to stały element propagandy świadczący o potędze i świetności emitentów. Z raportów menniczych wynika, że szerokim stemplem talarowym wybito 120 egzemplarzy, z czego do naszych czasów zachowały się nieliczne, o czym świadczą aukcyjne notowania tych monet.

Genowefa Horoszko