200 lecie przyłączenia Prus do Polski

Okres panowania Jana Kazimierza to w dziedzinie medalierstwa kontynuacja tradycji zapoczątkowanych za czasów Zygmunta III Wazy. Sztuka ta cieszyła się nadal wielkim uznaniem i choć Jan Kazimierz nie poszedł w ślady ojca i nie próbował samodzielnie wykonywać medali, to cenił zarówno twórców, jak i ich wyroby. Szczególnie prężnie działającym środowiskiem medalierskim był w tym czasie Gdańsk. Bogacący się głównie na handlu polskim zbożem i zachowujący sporą autonomię w ramach Królestwa Polskiego, starał się przy różnych okazjach podkreślać swą lojalność względem władcy. Jedną z nich była 200 rocznica podpisania przez Kazimierza Jagiellończyka aktu inkorporacji Prus do Polski. Było to jednocześnie jedno z najważniejszych wydarzeń zapoczątkowujących trzynastoletnią wojnę z zakonem krzyżackim. Zadanie upamiętnienia tej rocznicy poprzez wybicie medalu rada miasta Gdańska powierzyła Janowi Höhnowi starszemu. Był to jeden z najwybitniejszych XVII-wiecznych medalierów związanych z Polską. Urodził się w Strasburgu w 1607 roku. W roku 1641 uzyskał obywatelstwo Gdańska, choć mieszkał w tym mieście już od kilku lat. Początkowo współpracował z Sebastianem Dadlerem, jednak po jego wyjeździe w 1647 roku stał się głównym medalierem i grawerem stempli menniczych Gdańska. Zlecenie upamiętnienia przyłączenia Gdańska do Polski zrealizował w okresie największego rozkwitu swego talentu. Związki Prus i Gdańska z Polską ukazał w sposób symboliczny – polski orzeł heraldyczny został umieszczony na tle nieba, co miało symbolizować boskie podstawy polskiego panowania nad Prusami. Niżej umieszczono herb Prus Królewskich w postaci orła z koroną na szyi i wzniesionym nad głową mieczem. U jego stóp Jan Höhn umieścił tarczę z krzyżem symbolizującą pokonany w latach 1454–1466 zakon krzyżacki. Nad całą sceną znalazł się umieszczony w promieniach słonecznych tetragram, czyli zapisane w języku hebrajskim Imię Boga. Miało to oznaczać boskie podstawy polskiego panowania nad Bałtykiem. Medale zaprojektowane przez Jana Höhna rozdawano wybitnym gdańszczanom 6 marca1654 roku, tj. w rocznicę wydania przez Kazimierza Jagiellończyka aktu inkorporacji Prus do Polski.

Prezentowany medal jest późnym, XIX-wiecznym odlewem wykonanym z cyny. Oryginalne egzemplarze wybito w złocie lub srebrze.

Leszek Poniewozik