Sztandar Drużyny Harcerskiej Gimnazjum Żeńskiego Wacławy Arciszowej

Harcerstwo odgrywało istotną rolę w życiu szkolnym Prywatnego Żeńskiego Gimnazjum Wacławy Arciszowej. Zarówno założycielka placówki, jak i grono pedagogiczne podkreślali, że zaangażowanie uczniów w działalność organizacji młodzieżowych było bardzo ważne w procesie wychowania. Argumentowano, iż wpływało na uspołecznienie i usamodzielnienie młodzieży oraz uczyło ponoszenia konsekwencji swoich działań.

Pierwszy zastęp harcerski w Gimnazjum powstał już w 1913 roku, rok po otwarciu szkoły. Sztandar, który znajduje się w zbiorach Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”, został wyhaftowany przez harcerki w roku 1939. Od wybuchu II wojny światowej do 1995 roku był przechowywany przez Zofię Grygę-Putz, która poprzez Sławomira Litwińskiego przekazała go do zbiorów muzealnych.

W czasie kampanii wrześniowej dyrektorem Gimnazjum był Antoni Krzyżanowski, aresztowany przez Niemców 9 listopada 1939 roku w ramach akcji Sonderaktion Lublin wymierzonej przeciwko inteligencji polskiej. Umieszczono go w więzieniu na Zamku Lubelskim. 23 grudnia około godziny 17.00, wraz z dziewięcioma innymi przedstawicielami lubelskiej elity, został wywieziony na stary cmentarz żydowski na Kalinowszczyźnie i rozstrzelany bez sądu.

Jedną z uczennic i harcerek Gimnazjum była Wanda Półtawska (z domu Wojtasik). Podczas kampanii wrześniowej zaangażowała się w działalność wspierającą wysiłek wojenny na tyłach frontu. Po upadku państwa polskiego przystąpiła do konspiracji. Aresztowano ją 17 lutego 1941 roku i umieszczono w areszcie „Pod Zegarem”, potem przeniesiono na Zamek Lubelski. Z wyrokiem śmierci przetransportowano ją do niemieckiego obozu koncentracyjnego dla kobiet Ravensbrück. W łagrze była jednym z 74 „królików” – ofiar operacji pseudomedycznych, które niemieccy lekarze przeprowadzali na więźniarkach. Była jedną z więźniarek odpowiedzialnych za wysyłkę do Polski tajnych listów pisanych moczem, informujących o sytuacji w obozie. Do kraju wróciła po upadku Niemiec w 1945 roku.

Mimo uwięzienia Wanda Wojtasik kontynuowała edukację na tajnych lekcjach organizowanych przez Polki w obozie. O poziomie zajęć może świadczyć fakt, że na ich podstawie po wojnie zaliczono jej egzamin maturalny. Dzięki temu mogła rozpocząć studia medyczne w Krakowie. W 1964 roku obroniła doktorat z psychologii.