Sobór Ikon Bogurodzicy

Ikona soboru wizerunków Bogurodzicy wpisuje się w tradycję wschodniego chrześcijaństwa. Na Rusi ikony wielopolowe pojawiły się przypuszczalnie pod koniec XIV w., najstarszy znany pochodzi z XV w. z  Nowgorodu Wielkiego. Oprócz otoczonych powszechnym kultem i cudami słynących obrazów Bogurodzicy pojawiają się na nich wizerunki popularnych świętych orędowników w konkretnych życiowych potrzebach. Na prezentowanej ikonie w górnym narożu kompozycji umieszczono przedstawienie Bogurodzicy Nieoczekiwana Radość. Bierze ono początek z opowiadania jednego z najpłodniejszych pisarzy prawosławnych, mnicha Dymitra Rostowskiego, opisującego przykłady cudownego wstawiennictwa Bogurodzicy w różnych potrzebach, zawarte w wydawnictwie pochodzącym z lat 80 XVIII w. Zobrazowane opowiadanie dotyczy złoczyńcy, który przed udaniem się na grzeszny proceder miał zwyczaj modlić się przed ikoną. Rozpocząwszy modlitwę grzesznik ujrzał na dłoniach, stopach i boku Dzieciątka krwawe rany, a poruszona Bogurodzica wyjaśniła, że każdy popełniony grzech rozjątrza rany Zbawiciela powodując nowe cierpienia. Złoczyńca uznawszy winę błagał o przebaczenie, jednak dopiero wstawiennictwo Bogurodzicy do Syna okazało się skuteczne. Nawrócony doznał nieoczekiwanej, niczym nie zasłużonej radości i przebaczenia przez ikoną Bogurodzicy z Dzieciątkiem. Utrwaloną na ikonie narrację opowiadania uzupełnia fragment opisu wydarzenia. W prawym górnym narożu ikony umieszczono wizerunek Bogurodzicy Ukojenie Smutku opisany pod S.12807Mł; S.12813MŁ. W osobach ukazanych w dolnej części świętych adorujących ikony Bogurodzicy dopełnia się skuteczność jej wstawiennictwa, są to: Anioła Stróż, błogosławiony Bazyli zwany Nowym, błogosławiony Maron Pustelnik z Syrii, męczennica Fotyna – utożsamiana z ewangeliczną Samarytanką, błogosławiony Jan – jeden ze świętych mnichów i pustelników. 

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967