Bachus (Jesień)

Rzeźby zdobiące balustradę muru oporowego oraz schodów łączących górny i dolny taras ogrodu barokowego stanowią najcenniejszy pod względem historycznym i artystycznym element rzeźbiarski ogrodów wilanowskich. Ich autorstwo należy wiązać z jednym z najwybitniejszych przedstawicieli warszawskiej rzeźby rokokowej rzeźbiarzem Johannem Chrisostomem Redlerem i jego warsztatem. W jego skład wchodzą wykonane w piaskowcu kunowskim personifikacje Czterech Pór Roku, które można interpretować również, jako Cztery Etapy Życia Ludzkiego, następnie cztery pary puttów symbolizujących Etapy Miłości, para sfinksów z dosiadającymi je puttami oraz dwie pary pojedynczych puttów z koszami kwiatów oraz z wazonami. Te mające swój rodowód w antyku wątki treściowe należały do jednych z ulubionych w dobie późnego baroku. Liczba cztery, która charakteryzuje obydwa cykle uznawana była za symbol trwałości i uniwersalności świata materialnego. Przy jej pomocy odtwarzano zatem przestrzenne i czasowe aspekty wszechświata. Stąd cztery strony świata, cztery żywioły, cztery kierunki wiatru i cztery pory roku. Zarówno poszczególne Etapy Miłości – Zaloty, Pocałunek, Straszenie i Bójka ukazane pod postaciami par puttów pozostających ze sobą we wzajemnych, dynamicznych, pełnych ekspresji relacjach jak i personifikacje Czterech Pór Roku podlegają nieubłaganemu działaniu czasu, przemijaniu i zmianom tak jak otaczający je ogród. Są odzwierciedleniem cyklicznie powtarzających się zarówno w przyrodzie jak i życiu człowieka okresów – od rozkwitu do wegetacji, od narodzin po śmierć.

Jesień przedstawiono w postaci siedzącego Bachusa wspartego na ozdobnym dzbanie z winem. Bachus (Dionizos) to jedna z najważniejszych postaci mitologii. Bóg wina i winnej latorośli, uważany przez Greków także za opiekuna drzew i krzewów owocowych, bóg płodnych sił natury. Święta ku jego czci odbywały się kilka razy w roku, a najważniejszym z nich były tzw. Wielkie Dionizje, obchodzone pod koniec marca. Uroczystości te z biegiem czasu dały początek greckiej tragedii i komedii. Dzieła Ajschylosa, Sofoklesa, Eurypidesa czy Arystofanesa, wystawiane do dnia dzisiejszego, miały swą premierę właśnie w trakcie ateńskich Dionizji. Dlatego też Bachusa uznawano również za patrona teatru i sztuki scenicznej. W sztuce Bachus ukazywany był w dwojaki sposób, albo jako dojrzały mężczyzna, albo piękny młodzieniec trzymający czarę z winem i tyrys (długą laskę zakończoną szyszką pinii).