Kanapa

Po zakończeniu rewolucji francuskiej i upadku dyrektoriatu, programowo deklarującego  prostotę w urządzaniu wnętrz, na początku XIX w. sztukę zdominował nowy styl. Pojawił się z przyjściem do władzy Napoleona Bonaparte i nazywany był stylem cesarstwa – po francusku „empire”. Nowa moda wyrażała osobiste upodobania Napoleona I zainspirowanego potęgą starożytnych cywilizacji – greckiej, rzymskiej i egipskiej. Empire stał się propagandowym narzędziem gloryfikacji Cesarstwa Francuskiego i jego władcy. Rozpowszechniony w Europie, styl rozwijał się na terenie Polski, zapatrzonej w zwycięstwa militarne Napoleona, dającego nadzieję na odzyskanie utraconej niepodległości kraju. W urządzaniu wnętrz nową modę wyróżniały zapożyczenia wzorców starożytnych. Tworzono także pseudo antyczne dzieła. Szczególnie dobrze widać to w meblarstwie. Moda empirowa narzucała ścisłą symetrię, gładkie płaszczyzny i wyraziste linie. Początkowo meble wykonywano głównie z mahoniu, w późniejszym okresie mahoniu używano w postaci cienkiej okleiny – forniru, którym pokrywano konstrukcje wykonane z innych gatunków drewna. Do starożytnych epok nawiązywały nie tylko kształty mebli, ale także ozdoby, odlewane ze złoconego brązu. W prezentowanej kanapie pochodzącej z kompletu mebli są to rozety i ażurowe palmety, mocowane w eksponowanych miejscach na drewnie (S.7786MŁ; S.7831 – 7839MŁ; S.7841MŁ). Popiersia sfinksów, osadzone na przedłużonych powyżej siedziska przednich nogach tworzących podpory poręczy, stanowią charakterystyczny dla stylu empire detal zdobniczy, wzorowane na greckich hermach – popiersiach kobiecych lub męskich osadzonych na wspornikach. Do typowych elementów dekoracyjnych należą odlane z brązu lwie łapy, użyte jako stopy nóg. Odczucie dostojeństwa i majestatu w modzie empire nie kolidowało z wygodą, o czym świadczą przyjazne użytkownikom proporcje kanapy oraz tapicerowane siedzisko i oparcie.
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967