Sieniawski Mikołaj Hieronim (1645-1683) - portret

Reprezentacyjny portret marszałka nadwornego koronnego Mikołaja Hieronima Sieniawskiego (1645-1683), znajdujący się w zbiorach Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, ukazuje go na tle ciemnozielonej kotary, w postawie stojącej, w 3/4 postaci, odzianego w strój stanowiący czytelną manifestację sarmackiej waleczności, a także rodowej dumy, płynącej z wierności szlacheckim obowiązkom wobec ojczyzny i hołdowania tradycji. Do wspomnianych wartości odwołuje tak zwana karacena, czyli zbroja karacenowa (łuskowa) z naramiennikami w kształcie antykizowanych lwich głów, będąca wierzchnim odzieniem portretowanego, a także hełm z czerwonym pióropuszem, nawiązujący do form starorzymskich (stoi na stole przykrytym czerwoną materią, po lewej stronie).

Nie chodziło jednakże tylko o ideologiczny zwrot ku przeszłości. Sułtani Osmańscy byli na dworach nazywani „lwami” - stąd przydomek Lew Lechistanu, który sułtańscy poddani nadali swemu pogromcy spod Wiednia (1683), królowi polskiemu Janowi III (1629-1696). Sieniawski, jako hetman polny koronny (mianowany 29 stycznia lub 8 lutego 1683 r.), w bitwie pod Wiedniem (1683) 12 września, opanowawszy, przy współudziale Niemców, Potzleinsdorf i Michaelerberg, rozbił jazdę turecką. Chorując od tamtej pory na dyzenterię, 15 grudnia tego roku zmarł w lazarecie w Lubowli (Słowacja).

Na niniejszym portrecie z kolekcji wilanowskiej hetman dzierży (w prawej ręce) atrybut nierozdzielnie związany z powierzonym mu urzędem państwowym: wysadzaną drobnymi klejnotami buławę hetmańską. Wizerunkowi szlachcica towarzyszy kartusz z herbem Leliwa, otoczony panopliami, umiejscowiony po prawej stronie kompozycji malarskiej.

Mikołaj Hieronim Sieniawski (1645-1683), marszałek nadworny koronny, hetman polny koronny; karacena, zbroja karacenowa (łuskowa); Jan III (1629-1696), król Polski; Lew Lechistanu; sarmacka waleczność; buława hetmańska; kolekcja wilanowska; Lubowla (Słowacja).

Agnieszka Woźniak-Wieczorek