Staruszka - portret

Ze spojrzenia zmęczonych oczu anonimowej staruszki wyziera wszechogarniający smutek i sceptycyzm; zmarszczone brwi i grymas ust uzewnętrzniają cierpienie. Kobieta ubrana jest w ciemny strój z szarą chustką pod szyją i takim czepkiem na głowie. Ujęto ją w popiersiu, jednak faktycznie, dokładnie namalowana jest tylko twarz. Ciemne tło dopełnia nostalgicznego wyrazu portretu. Kobieta malowana jest z biegłością pędzla i z wyczuciem światła, a dodatkowo z empatią, która udziela się także widzowi. Przeczuwając smutek kobiety, zaczynamy jej współczuć, rodzi się w nas pragnienie ulżenia jej niedoli.

Jakże inny to portret od konterfektów dumnych magnatów, patrycjuszy, pragnących uwiecznić swój sukces życiowy, dać dowód wysokiego statusu społecznego. Mamy tu raczej ukazanie stanu duszy, z całkowitym pominięciem aspektu materialnego.

Portret nie pochodzi z epoki, jest XIX-wieczna kopią lub naśladownictwem, nie można mu jednak odmówić siły wyrazu.

Proweniencja obrazu nie jest znana, nie jest on zidentyfikowany w inwentarzach wilanowskich. Prawdopodobnie jedna z przyczyn takiego stanu rzeczy jest bezimienność portretowanej, uniwersalność jej przedstawienia.