Zegar kominkowy empirowy

Ten francuski zegar należy do często spotykanego w okresie Cesarstwa typu, w którym forma obudowy i dekoracje służyły do przekazywania treści symbolicznych i propagandowych. Przypomina miniaturowy pomnik, którego cokół wieńczy skała, a na niej konny posąg Napoleona I unoszącego kapelusz w geście pozdrowienia. Napis na cokole upamiętnia kapitulację armii austriackiej w Ulm 20 października 1805 roku, po bitwie stoczonej pod miastem. Zarazem wspaniałomyślnie oddaje hołd męstwu pokonanych przeciwników (Honneur au Courage malheureux – cześć nieszczęśliwej odwadze). Uwagę widza od pierwszego spojrzenia przyciąga znakomicie modelowana figurka konia. To ulubiony wierzchowiec cesarza sprowadzony przez niego z Egiptu i nazwany Marengo, na pamiątkę innej zwycięskiej bitwy. Dzielny koń niósł go na grzbiecie pod Austerlitz, Jeną, Wagram, a także w nieszczęsnej kampanii rosyjskiej. Towarzyszył mu na wygnaniu na Elbie i w czasie ostatniej bitwy pod Waterloo, w której został ranny. Ocalił go angielski oficer, który rozpoznał na pobojowisku cesarskiego rumaka, wyleczył i przewiózł do Anglii, gdzie Marengo dożył sędziwego – jak na konia – wieku trzydziestu ośmiu lat. Jego szkielet stanowi jedną z głównych atrakcji National Army Museum w Londynie. Ma jednak tylko dwa tylne kopyta, bo przednie ostatni właściciel zachował dla siebie, podkuł srebrem i zrobił z nich podstawki do modnych wówczas tabakierek... Epoka napoleońska trwała krótko, ale gruntownie zmieniła obraz Europy. Sława Napoleona przeżyła jego samego, a legenda trwała jeszcze dłużej, inspirując twórców z różnych dziedzin sztuki. Forma zegara upamiętniającego jedno z najważniejszych zwycięstw militarnych cesarza z niewielkimi różnicami w detalach była stosowana jeszcze w 2. połowie XIX wieku.

Barbara Czajkowska