Półtalar

Rządy księcia Jana Fryderyka (1569–1600) okazały się niezwykle doniosłe dla mennictwa pomorskiego. Po trwającej przeszło pół wieku przerwie w emisji monet, dopiero w 1580 roku uruchomiono centralną mennicę w Szczecinie. Mimo trudności finansowych i braku srebra na rynku wybito w niej pierwsze na Pomorzu Zachodnim talary, półtalary i ćwierćtalary. Są one dziełem szczecińskiego złotnika Gregora Westpfahla, zatrudnionego w mennicy na stanowisku mincerza, który firmował swoje prace skrzydłem orła. Monety tego artysty wyróżniały się atrakcyjną szatą graficzną i precyzją wykonania. Na stronie głównej półtalarów po dwóch stuleciach ponownie pojawia się wyobrażenie władcy. Na monetach średniowiecznych wizerunki były schematyczne, tutaj zwraca uwagę realistycznie umieszczona półpostać księcia w zbroi rycerskiej, ze szczegółowo oddanymi rysami twarzy, elementami ubioru i bronią. W legendzie na awersie jest imię władcy i jego tytuł. Podział kraju w 1532 roku zapewniał każdemu księciu, niezależnie od obszaru jego panowania, pełne brzmienie tytulatury i symbolikę. Warto podkreślić, że ujęcie Jana Fryderyka jest absolutnym novum w pomorskim mennictwie i pojawia się sporadycznie na monetach jego następców. Władca był przedstawiony w typie rex armatus (król zbrojny), w zbroi oraz z najważniejszymi atrybutami – koroną, mieczem i jabłkiem panowania. Na rewersach talarów i półtalarów po raz pierwszy pojawił się dziewięciopolowy herb państwa pomorskiego i całej dynastii Gryfitów. Nowością zaś była stylistyka tarczy herbowej z wyraźnymi cechami renesansowymi, ozdobiona ornamentem okuciowo-zwijanym. Sentencja łacińska umieszczona w otoku propagowała oddanie wierze luterańskiej. O wielkiej rzadkości pozyskanego w 2013 roku do zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie półtalara świadczy fakt, że wszystkie znane egzemplarze tej monety pochodzą z jednego stempla i mają na rewersie ślad po jego pęknięciu.

Genowefa Horoszko