[kołyszę kołyskę]

Wiersz Józefa Czechowicza dla dzieci kołyszę kołyskę został po raz pierwszy opublikowany na łamach „Tygodnika Powszechnego” w 1964 roku (nr 39). Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na twórczość lubelskiego poety adresowaną do młodego odbiorcy, gdyż stanowi ważną pozycję w jego dorobku literackim. Wiąże się z działalnością zawodową autora, który w Lublinie pracował jako nauczyciel, w latach 1933– 1936 zaś był zatrudniony w Warszawie w Dziale Wydawniczym Związku Nauczycielstwa Polskiego; redagował pisma dla dzieci, młodzieży i nauczycieli: „Płomyczek”, „Głos Nauczycielski”, „Miesięcznik Literatury i Sztuki”.

Utwory dla dzieci drukował przede wszystkim w „Płomyku” i „Płomyczku” , podpisując się najczęściej pseudonimem Henryk Zasławski. Wiemy, że autor chciał je zebrać i opublikować w osobnej książce. Tak uważała, zaprzyjaźniona z Czechowiczem, Michalina Śliwicka, która przeglądając po śmierci poety część jego spuścizny (przejętej przez Wacława Mrozowskiego), odnalazła w niej „przygotowany do druku tom poezji dla dzieci”. Również Czesław Miłosz w eseju Czechowicz to jest o poezji między wojnami twierdzi, że autor Kamienia miał takie plany: „Wiersze i piosenki dla najmłodszych, które drukował w »Płomyczku«, chciał kiedyś zebrać w książkę. Miałem w czasie okupacji w ręku ten manuskrypt, ale pewnie uległ zniszczeniu”. Ewa Łoś, autorka opracowania tomu Utwory dla dzieci, opublikowanego w 2013 roku w ramach Pism zebranych, dodaje, że potwierdzenie planów autora nuty człowieczej możemy odnaleźć w jeszcze w jednym miejscu. W „Tygodniku Ilustrowanym” z 1934 roku (nr 51/52) pod kolumną z wierszami Czechowicza dla najmłodszych „znajduje się informacja, prawdopodobnie podana przez poetę – Z przygotowywanego tomu wierszy dla dzieci »Różne kolory«”.

Na walory artystyczne tej poezji zwraca uwagę między innymi Jan Orłowski: „Wiersze Czechowicza dla dzieci cechuje wersyfikacyjna różnorodność, bogactwo poetyckich środków wyrazu, melodyjność, swojskość tematyki, wykorzystanie motywów poetyckiej twórczości ludowej. Czyni to z niego twórcę oryginalnego, który zerwał z łatwizną, panującą w literaturze dla dzieci […] Czechowicz nie pisał tanich i prostych wierszyków dla dzieci, on tworzył dla nich zaczarowany, poetycki świat”.