Szampanka

Puchar powstał w pierwszej magnackiej manufakturze szkła luksusowego, zwanej Hutą Kryształową, założonej w 1717 roku przez hetmana Adama Mikołaja Sieniawskiego (1666-1726). Jej produkcja od samego początku ukierunkowana była na wytwarzanie przedmiotów najwyższej jakości, ze szkła zwanego kryształowym – nazwanym tak ze względu na jego czystość, upodabniającą je do kryształu górskiego.

Ten typ wysokiego i smukłego kielicha stał się popularny w Saksonii w I. poł. XVIII wieku – modne były wówczas naczynia ze szkła przezroczystego, bogato szlifowane i rytowane – takie jak zabytek wilanowski. Jego główną dekoracją jest pole herbowe – pozostawione puste i matowe, ale otoczone kartuszem z koroną szlachecką. Kartusz okalają wici, listki i kwiaty. Szkło z którego kielich wykonano ma lekko zielonkawy odcień, jest też zanieczyszczone zamkniętymi w nim pęcherzykami powietrza, co uznawane jest za wadę wyrobu. Na stopie naczynia wygrawerowano skrzyżowane gałązki palmy i lauru – motyw stosowany bardzo często na wyrobach lubaczowskich.

Kielichy o wyjątkowo smukłej i wysokiej czaszy umieszczonej na niskiej nóżce ze względu na swój kształt nazywane są fletami (w czasach późniejszych pojawia się także nazwa szampanka). Tego typu naczynia znane były już w XVI wieku w Wenecji. Używano ich do picia wina, zwłaszcza musującego, czasem występowały także w wersji z pokrywką.

Nowe techniki i materiały, jakim było szkło kryształowe oraz grawerowanie i szlifowanie, które w połowie XVII wieku zaczęły być stosowane w wielu hutach, zupełnie zmieniły europejską modę na szkło. Prymu nie wiodła już Wenecja z jej delikatnymi, barwionymi i dekorowanymi w masie wyrobami, ale stoły biesiadne zapełniły się szkłami masywnymi i ciężkimi których przezroczystość podkreślano fasetowaniem i dodatkowo ozdabiano grawerunkiem.