Wenus z gołąbkiem

Ponętne ciało mitycznej bogini miłości, Wenus, ukazane zostało w pozycji półleżącej, na łożu nakrytym brunatną tkaniną i białym prześcieradłem. Prawą ręką, którą opiera na poduszce obszytej pasmanterią, przytrzymuje białego gołębia, a lewą unosi ponad głowę brzeg welonu. Tkwiąca w zamyśleniu kobieta przyozdobiła się skromną, lecz gustowną biżuterią – naszyjnikiem i kolczykami z pereł oraz złotą obręczą na ramieniu. W tle otwiera się widok na wijącą się pośród drzew ścieżkę, którą spacerują Mars i Amor.

Lambert Sustris, autor pierwowzoru obrazu wilanowskiego należał do bliskiego kręgu Tycjana. Jego Wenus znajduje się od 1792 r. w Ermitażu w St. Petersburgu i pochodzi z kolekcji księcia Grigorija A. Potemkina. Datowane jest na ok. 1550 r. Obrazy różnią się szczegółami oraz wymiarami (101,5 × 170 cm). Temat i sposób ujęcia nie jest nowy, artysta mógł się inspirować np. Giorgionem czy Tycjanem, jednak nadał swej modelce odmienną pozę (szczególnie w obrębie głowy i torsu), co znamionuje odwagę twórczą i dążenie do poszukiwania własnych rozwiązań.

Choć Sustris urodził się w Amsterdamie, większość życia spędził we Włoszech. Niewykluczone, że u progu swej drogi artystycznej uczył się u Jana van Scorela lub Maertena van Heemskercka w Utrechcie. Przybył do Wenecji w latach 1534-1538 i pracował jako współpracownik Tycjana (malował dla niego tła pejzażowe) zarówno w Wenecji, jak i na dworze cesarskim w Augsburgu w latach 1548 i 1550-2 (gdzie wykonywał portrety, np. Wilhelma IV Waldburga-Trauchburg). Po powrocie do Wenecji uległ wpływom Parmigianina i Andrea Meldolla. Carel van Mander w Het Schilder-Boeck chwalił obrazy Sustrisa za „dolcissima maniera”, podziwiając płynność linii i wytworność koloru.

Obraz zakupił Stanisław Kostka Potocki przed 1798 r. jako dzieło Augustyna Carracciego. Następne pokolenia zwróciły uwagę na związki stylistyczne z pracami weneckiego mistrza Tycjana, łącząc obraz z jego szkołą.

Dominika Walawender-Musz