Richard Bilan Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Ryszard Bilan urodził się w 1946 r. w Krakowie w zasymilowanej rzemieślniczej rodzinie żydowskiej pochodzącej ze Stanisławowa. Jako młody człowiek został wyjątkowo doświadczony przez życie. Najpierw wskutek przeżyć okupacyjnych matka artysty zostaje przeniesiona do szpitala psychiatrycznego, wkrótce na gruźlicę umiera ojciec, a Bilan po epizodzie życia na ulicy, gdzie doświadcza głodu i samotności, trafia do domu dziecka.
Następnie przenosi się do Domu Młodego Robotnika przy okazji podjęcia nauki w Zasadniczej Szkole Zawodowej Przemysłu Szklarskiego w Szczytnej. Maturę zdaje w Technikum Przemysłu Szklarskiego, co pozwala mu na zatrudnienie się w hucie szkła. Tam pracuje w dziale zbytu i planuje swoją przyszłość jako studenta ekonomii oraz artysty. Wkrótce jednak jest zmuszony odstawić plany na później wskutek rosnącej w Polsce nagonki antysemickiej.
Bilan pierwszy raz doświadcza antysemityzmu w 1967 r., po wybuchu wojny sześciodniowej. Początkowe aluzje nawiązujące do pochodzenia artysty przeradzają się w 1968 r. w regularną przemoc fizyczną i psychiczną ze strony innych robotników huty. Jak mówi: „W tym okresie każdy mógł mi napluć w twarz, mógł mnie sponiewierać. Ja nawet nie miałem tej świadomości, że ktoś za mną stoi. Nikt. Ani państwo, żadna instytucja religijna, która jest powołana do jakiejś moralności, do jakiegoś człowieczeństwa. Wtedy, z tym kawałkiem papieru, można było ze mną zrobić wszystko. Nikt by się o mnie nie upomniał. Ja chciałem być człowiekiem, ja chciałem być Polakiem. Ja byłem przecież wychowany tutaj”. Mimo że nie chciał opuszczać kraju – jak mówił: „Trzeba było być bardzo odważnym, żeby zostać, i trzeba było być bardzo odważnym, żeby wyjechać” – Bilan podejmuje wraz z żoną trudną decyzję o emigracji do Izraela.
W Jerozolimie studiował w Akademii Sztuki i Projektowania Bezalel na Wydziale Grafiki Użytkowej. Po ukończeniu studiów rozpoczął upragnioną niegdyś działalność artystyczną, którą kontynuuje do dziś, tworząc w Izraelu i we Francji. JO