Lampka chanukowa

Lampka chanukowa używana w czasie Święta Chanuki występowała najczęściej w postaci lampki z zapleckiem, w której na podłużnej listwie zamocowanych było osiem naczynek lub tulejek na oliwę, bądź świece. Mogła mieć także formę ośmio— lub dziewięcioramiennej menory albo żyrandola. Znane były także lampki podróżne, w formie pudełek z wieczkiem. Opisywana lampka posiada pojemnik w formie korytka podzielony przegródkami na 8 części, z których każda ma wysunięty do przodu dziubek. Wykonana została z mosiądzu, ale robiono je również z fajansu i srebra, często stosując technikę filigranu czy plateru. Podobnie jak balsaminki, lampki chanukowe odznaczały się wyjątkowym bogactwem kształtów, zdobnictwa i symbolicznych przedstawień. W tym wypadku ażurowy zaplecek zdobi siedmioramienna menora wspierana przez dwa lwy stojące na postumencie, po bokach którego znajdują się zwrócone na zewnątrz ptaki. Lampki chanukowe zapalało się codziennie w czasie trwania Chanuki. Czyniono to po zachodzie słońca, zaczynając od jej lewej strony i dodając każdego dnia jedno światło więcej. W przeciwieństwie do świateł zapalanych w szabat lub inne święta, światło lampek chanukowych nie mogło być wykorzystywane w celach praktycznych. Obowiązywał również nakaz, by do ich zapalania używać dodatkowego punktu świetlnego. Dlatego zazwyczaj umieszczano na nich dziewiąty palnik, zwany szamesem, od płomienia, którym zapalało się wszystkie pozostałe. Tu z prawej strony znajduje się wypust, w którym umocowane było owe światło pomocnicze. W niektórych lampkach z zapleckami, oprócz szamesa, znajdował się jeszcze jeden palnik, co dawało w sumie dziesięć, a niekiedy i więcej punktów świetlnych. Te dodatkowe światła zapalane były w szabat, przypadający w czasie Chanuki. Lampka pełniła wówczas podwójną rolę – lampki chanukowej i szabaśnika. Świecznik chanukowy ustawiano również synagodze, po prawej stronie aron (ha-)kodesz, jako przypomnienie menory świątynnej. Był to jedyny przypadek, kiedy świecznik ten nazywano menorą, mianem której określano wyłącznie świecznik siedmioramienny.

Joanna Kluz