Siekiera krzemienna

Siekiera krzemienna trafiła do szczecińskich zbiorów muzealnych w 1913 roku. Ofiarował ją Hans Lenz, właściciel majątku i wybudowanego w 1. połowie XVIII wieku pałacu w Stolcu (niem. Stolzenburg). Był on synem pomorskiego przedsiębiorcy, pioniera i potentata w sektorze regionalnych kolei wąskotorowych w Niemczech i koloniach niemieckich, radnego szczecińskiego, tajnego radcy Friedricha Lenza (1846–1930), przyjaźniącego się z Hugonem Lemckem, profesorem gimnazjalnych i prezesem Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde).

Zabytek został podarowany do kolekcji starożytności pomorskich Towarzystwa wraz z kilkoma innymi znaleziskami z epoki kamienia: zdobionym sztyletem wykonanym z kości śródstopia renifera, siekierą kamienną i dwiema innymi siekierami krzemiennymi. Wszystkie te przedmioty odkryto pod kamieniami polnymi zebranymi w kopczyk. Okoliczności ich znalezienia oraz zróżnicowana chronologia, od schyłku starszej epoki kamienia po późną fazę neolitu, sugerują, że wyroby te oryginalnie nie tworzyły zespołu, a raczej były usuwane z pola, podobnie jak kamienie, w jedno miejsce w trakcie prac rolnych.

Siekiera ze Stolca charakteryzuje się trapezowatym kształtem, wąskim obuchem i soczewkowatym przekrojem poprzecznym. Pod względem sposobu wykonania i formy nawiązuje do egzemplarzy dwuściennych o ostroowalnym przekroju i spiczastym obuchu, rozpowszechnionych w młodszej epoce kamienia na terenach północnych (nordyckich). Ich różne odmiany, wiązane ze środkowym lub późnym neolitem, pojawiają się również na obszarze Europy Środkowej i Zachodniej. W pierwszych dziesięcioleciach XX wieku określono je jako „siekiery typu Viervitz”, od nazwy miejscowości na wyspie Rugia. Z Pomorza i Meklemburgii pochodzi kilkadziesiąt znalezisk tego rodzaju wytworów krzemiennych, zazwyczaj odkrytych bez kontekstu umożliwiającego powiązanie z konkretną kulturą archeologiczną.

Krzysztof Kowalski