treść serwisu

Epoka kamienia na Pomorzu Muzeum Narodowe w Szczecinie

Zespół muzealiów archeologicznych reprezentujących najstarsze dzieje kultury ludzkiej na Pomorzu, wyselekcjonowanych z kolekcji zabytków z epoki kamienia. Wśród nich są znaleziska pojedynczych artefaktów o nieokreślonym lub znanym kontekście, tzw. skarb (siekiera i ciosła reprezentujące znalezisko gromadne narzędzi krzemiennych z Warnołęki) oraz przedmioty pochodzące z wyposażenia grobów (Karsko, Kolin). Pod względem chronologicznym zespół obejmuje okres od schyłku starszej epoki kamienia (paleolit schyłkowy: ok. 12000–9500 p.n.e.) (insygnium z Powalic/Rusinowa), poprzez środkową epokę kamienia (mezolit: ok. 9500–5400 p.n.e.) (zabytki z różnych miejscowości), aż po młodszą epokę kamienia (neolit: ok. 5400–2000 p.n.e.) (zabytki z różnych miejscowości).

Obiekty

0
czaszka tura - Ujęcie ze skosu z prawej; Czaszka tura zachowana jest w średnim stanie: większość twarzoczaszki jest zniszczona, jednak mózgoczaszka wraz z rogami zachowana jest relatywnie dobrze. Na rogach widoczne ślady cięcia (po upolowaniu) oraz klejenia (naprawy współczesne).

Czaszka tura

kultura Maglemose

9600 p.n.e. — 4000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

półwytwór narzędzia - Ujęcie z boku od dołu; Masywny odłupek krzemienia pasiastego, część większej bryły. Pęknięcie w części dystalnej sugeruje, że był on dużo większy. Strona wierzchnia pokryta jest cienką, gładką korą, częściowo zdjętą kilkoma uderzeniami, które wstępnie nadały kształt przedmiotowi.

Półwytwór narzędzia

kultura pucharów lejkowatych

3900 p.n.e. — 2600 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

drapacz - Ujęcie z drugiego boku; Niewielki drapacz wykonany z łuszczki (formy odłupkowej) krzemienia pomorskiego (jaskółczy chlebek) na zewnątrz jest czerwony, a w środku biały.

Drapacz

kultura Maglemose

7800 p.n.e. — 2000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

przekłuwacz typu Zinken - Ujęcie z boku; Duży przekłuwacz typu Zinken wykonany na nieregularnym wiórze z negatywami zaprawy oraz fragmentami kory widocznymi na stronie wierzchniej. Z lewej strony zakończony jest grubym wierzchołkiem, stanowiącym część pracującą, tzw. żądło, uformowane drobnym retuszem. Na krawędzi wióra widoczne są ślady retuszu użytkowego.

Przekłuwacz typu Zinken

kultura hamburska

12700 p.n.e. — 11500 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Półtylczak - ujęcie ze skosu; Półtylczak wykonany na na niewielkim wiórze. Wiór, z którego wykonano zabytek pochodził z fazy przygotowania rdzenia, na co wskazuje obecność kory na stronie wierzchniej oraz fakt odbicia wióra przy pomocy miękkiego kamienia zamiast typowego w tym okresie nacisku, o czym świadczy obecność płaskich fal odbicia na stronie spodniej.

Półtylczak

kultura Maglemose

7800 p.n.e. — 7000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Ciosak - ujęcie z tyłu; Niewielki ciosak o przekroju trójkątnym (płasko-wypukły) wykonany na masywnym odłupku, pierwotnie był nieco większy, co sugerują ślady napraw widoczne w okolicy części pracującej. Wyraźnie widoczne wyświecenia przy obuchu powstały na skutek oprawiania.

Ciosak

kultura Maglemose

7800 p.n.e. — 7000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Płyta szlifierska - ujęcie z boku; Płyta szlifierska wykonana z płaskiego fragmentu czerwono-pomarańczowego piaskowca. Na jednym z końców widoczne są ślady przygotowania prostej powierzchni, co sugeruje, że płyta powstała poprzez podział większej bryły przy wykorzystaniu naturalnego podziału skały osadowej na warstwy. Na stronie wierzchniej płyta ma wyraźne ślady użytkowe w postaci zagładzeń, od spodu nie posiada żadnych śladów.

Płyta szlifierska

kultura ceramiki sznurowej

3100 p.n.e. — 2300 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Tłuk - ujęcie z boku; Niewielkich rozmiarów tłuczek kwarcytowy z podstawowego wyposażenia pradziejowych krzemieniarzy. Ten egzemplarz używany był głównie do retuszu oraz przygotowania krawędzi, o czym świadczą wykruszenia zachowane na biegunach i jednym z boków zabytku. Ich orientacja wskazuje, że krzemieniarz, do którego należał tłuk był praworęczny.

Tłuk

kultura Maglemose

7800 p.n.e. — 7000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Drapacz - ujęcie z drugiego boku; Drapacz  wykonany na wiórze, o całkowicie zaretuszowanych bokach, co zbliża go do drapaczy hamburskich. Na stronie spodniej zabytku widoczne są wyłamania i tzw. retusz użytkowy, który powstał na skutek zastosowania oprawy wykonanej z kości, poroża lub drewna. Na krawędzi pracującej nie widać żadnych śladów użytkowania, co sugeruje, że pierwotnie narzędzie było dłuższe i zostało porzucone krótko po naprawie.

Drapacz

kultura Federmesser

11900 p.n.e. — 11000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

oprawa narzędzia krzemiennego - ujęcie z góry; Podłużna oprawa wykonana z lewej tyki jelenia szlachetnego (Cervus elaphus) z zachowaną różą, tworzącą część obuchową. W jednej trzeciej wysokości wykonano okrągły otwór, służący osadzeniu trzonka, o gładkich krawędziach, przecinający poprzecznie podłużną oś narzędzia. Tuleja częściowo połamana. Na powierzchni i krawędziach widoczne są liczne zniszczenia. Obecność zmiażdżeń i wyłamania na obuchu sugeruje użytkowanie oprawki także jako młotek.

Oprawa narzędzia krzemiennego

kultura Ertebølle

9600 p.n.e. — 4100 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

harpun z jednym zadziorem - ujęcie z góry; Harpun z jednym zadziorem wykonany z fragmentu kości długiej śródstopia jeleniowatego. Podłużny, o owalnym przekroju i zachowanej naturalnej wklęsłości wewnętrznej części kości. Nosi liczne ślady skrobania i strugania narzędziami krzemiennymi, w postaci podłużnych linii i poprzecznego prążkowania. Wierzchołek został dodatkowo zagładzony. Niewielki, stożkowaty zadzior odchylony jest od trzonka o około 45 stopni. podstawa dwustronnie ścieniana.

Harpun z jednym zadziorem

kultura Ertebølle

9600 p.n.e. — 4100 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

narzędzie, motyka - Ujęcie z drugiego boku; Niewielka motyka kamienna w kształcie kopyta szewskiego. Narzędzie z poprzecznym ostrzem, w rzucie z góry smukłe, lekko trapezowate, zbliżone kształtem do dłuta. Część tylna jest ukształtowana nieregularnie. W rzucie bocznym tył jest płaski, a obie krawędzie długie łukowate, przy czym największą wysokość narzędzie ma w okolicy połowy długości. W przekroju poprzecznym dolna krawędź jest płaska, a górna bardzo silnie uwypuklona. Powierzchnia motyki, ze śladami odbić w partii tylnej, jest gładzona, na bokach lekko szorstka.

Motyka kamienna

nieznany

środkowy neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

narzędzie, motyka - Ujęcie przodu z otworem z lewej strony; Smukłe narzędzie o ostrzu poprzecznym (motyka), o bokach prostych w rzucie z góry, z wyodrębnioną częścią tylną z otworem i spiczastym zakończeniem w formie przypominającej główkę żmii. Na powierzchni górnej, w partii środkowej wyraźnie zaznaczona jest linia grzbietu, która zanika w kierunku ostrza i otworu. W rzucie bocznym krawędź dolna jest prosta, a górna tworzy wysokie uwypuklenie. Otwór jest wywiercony jednostronnie. Powierzchnia gładzona, ma fakturę od gładkiej do lekko szorstkiej.

Motyka kamienna

nieznany

neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

ceramika, naczynie - Ujęcie z przodu; Naczynie szerokootworowe w formie wazy o wydętym brzuścu, z uchami (zapewne czterema) u dołu szyjki, niezdobione. Powierzchnia przecierana wiechciem. Zrekonstruowana na podstawie zachowanego fragmentu, w znacznej części uzupełnione dobarwianym gipsem

Naczynie wazowate

nieznany

neolit schyłkowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie

narzędzie, siekiera - Ujęcie z góry, drugie ujęcie; Czworościenna siekierka trapezowata z wąskim obuchem i ostrzem łukowatym. Cała powierzchnia negatywowa. Wykonana z krzemienia wieku kredowego, matowego o jasnoszarej barwie, pokrytego patyną rdzawobrązową.

Siekiera krzemienna

nieznany

środkowy neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

narzędzie, ciosła - Ujęcie z góry; Czworościenna ciosła trapezowata z wąskim obuchem i ostrzem łukowatym. W rzucie z przodu ostrze wklęsło- wypukłe, w widoku bocznym umieszczone asymetrycznie. Cała powierzchnia negatywowa ze śladami naturalnej kory. Wykonana z krzemienia wieku kredowego, o barwie jasnoszarej matowej i ciemnoszarej połyskliwej, nierównomiernie pokrytego patyną rdzawobrązową.

Ciosła krzemienna

nieznany

środkowy neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

narzędzie tkackie, przęślik - Ujęcie z góry; Płaski przęślik w formie glinianego krążka z przepchanym pośrodku otworem do nasadzania wrzeciona, zrekonstruowany na podstawie fragmenntu i uzupełniony gipsem.

Przęślik gliniany

nieznany

środkowy neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

szydło, narzędzie kolne - Ujęcie z dołu; Smukłe szydło z ostrzem wykonanym na trzpieniu kości strzałkowej dzika lub świni, przez jednostronne ścięcie ukośne (ostrze asymetryczne) oraz zeszlifowanie. Tył szydła jest naturalną główką bliższą kości.

Szydło kościane

nieznany

środkowy neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

topór, broń obuchowa - Ujęcie tyłu; Topór pięcioboczny o wydłużonej części obuchowej z wąskim obuchem. Otwór wiercony dwustronnie, umieszczonym około połowy długości. Przekrój poprzeczny w formie wysokiego czworokąta. W rzucie bocznym trapezowaty, z wypukłą krawędzią górną. Powierzchnia szlifowana, strona górna zeszlifowana mocniej ma wyraźnie zaznaczone krawędzie. Na jednym z boków w części obuchowej widoczne ślady puncowania (obróbki przed szlifowaniem) i rozległego, zbyt głębokiego odbicia. Ostrze ma przebieg falisty z widocznymi obustronnymi, drobnymi odbiciami sugerującymi zużycie i prawdopodobnie przygotowanie do ostrzenia. Na powierzchni bocznej widoczne ślady wtórnych, znacznie świeższych uszkodzeń.

Topór kamienny

nieznany

neolit schyłkowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie

ceramika, naczynie - Ujęcie z przodu; Puchar o łagodnie wychylonej na zewnątrz szyjce, zdobionej w dolnej części dookolnym pasmem złożonym z 6 rzędów drobnych odcisków sznura oraz linią drobnych nakłuć w technice ściegu bruzdowego poniżej krawędzi. Naczynie zrekonstruowane z fragmentów, uzupełnione dobarwionym gipsem. Barwa jasnobrązowa. Powierzchnia nieumiarowo zagładzona

Puchar zdobiony

nieznany

neolit schyłkowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie

ceramika, naczynie - Ujęcie z boku; Niezdobiona amfora z niemal cylindryczną szyjką, z parą taśmowatych, wątorowanych uszek na załomie szyjki i brzuśca. Z kulistym brzuścem i niską stopką. Uszkodzona przy przejściu szyjki w brzusiec (pęknięcie i brak ucha).

Amfora

nieznany

neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

narzędzie - Ujęcie z boku; Smukła, długa ciosła czworościenna o trapezowatym kształcie, z wąskim, tępym obuchem. W przekroju poprzecznym prostokątne, przy czym bliżej ostrza dłuższe boki są łukowate: górny wklęsły, a dolny wypukły, co pozwalało ukształtować łukowatą krawędź ostrza. Samo ostrze jest zniszczone. Powierzchnia szlifowana z widocznymi śladami odnawiania narzędzia w postaci negatywów (retuszu) na powierzchni górnej, w części od połowy długości do obucha na ściance górnej. Przy obuchu, który jest ukształtowany nieregularnie, znajduje się naturalne zagłębienie pokryte korą wapienną. Cała powierzchnia szlifowana pokryta jest jasnobrunatną patyną. Części negatywowe są spatynowane znacznie słabiej. Przedmiot został wykonany z krzemienia kredowego o szarej barwie.

Ciosła krzemienna

nieznany

środkowy neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

ceramika, naczynie - Ujęcie z przodu; Puchar o wydętym brzuścu i wyodrębnionej, lejkowatej szyjce, zdobionej dookolnym pasmem odcisków sznura, złożonym z ukośnych odcisków układających się w zygzak, między prostymi liniami, podwójną u góry i potrójną u dołu.

Puchar zdobiony

nieznany

neolit schyłkowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie

półwytwór, topór - Ujęcie z tyłu. Półwytwór topora kamiennego z prostym korpusem, pękniętym w trakcie wiercenia otworu w części tylnej. Powierzchnia po wstępnej obróbce ściernej. Otwór wiercowny z obu stron, pogłębiany od jednej. W przekroju otworu zaczątkowego widoczny fragment czopu powstającego przy wierceniu pustym wiertłem

Półwytwór topora kamiennego

nieznany

neolit schyłkowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie

broń obuchowa - Ujęcie boku i góry. Topór kamienny obosieczny, tzw. o dwóch ostrzach, labrys lub topór Amazonek, na obu końcach rozszerzony symetrycznie w górę i dół, przy czym koniec ostrzejszy jest słabiej rozchylony, niż druga strona. Otwór do osadzenia trzonka znajduje się około połowy długości korpusu. Przełamany na wysokości otworu i sklejony. Powierzchnia gładzona, nieco zniszczona

Topór kamienny

nieznany

środkowy neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Znaleziono 109 obiektów

Brak wyników

Może Cię również zainteresować:

Dodaj notatkę

Edytuj notatkę

0/500

Jakiś filtr
Data od:
Era
Wiek:
+
Rok:
+
Data do:
Era
Wiek:
+
Rok:
+
asd