Zamek do drzwi z kluczem

Zamek do drzwi domu wielkiej rodziny ginna nazywany jest w języku dogo-so ta koguru co oznacza dosłownie „przyczepiony do drzwi”. Wśród zamków dogońskich spotkać można jeszcze typ duro kunu, który jest mało widoczny. Zamek ta koguru jest przymocowywany do drzwi od strony zewnętrznej i bogato dekorowany. Ginna jest siedzibą patriarchy rodu (ginna bana), który mieszka w niej razem ze swoimi żonami oraz dziećmi. Jest też jednocześnie świątynią ku czci przodków – założycieli rodu. Ginna jest konstrukcją piętrową, w której można wyróżnić trzy różne przestrzenie: mieszkalną, magazynową oraz sakralną. Część mieszkalna znajduje się na parterze i zajmowana jest przez ginna bana i jego rodzinę. Spichlerze rodziny znajdują się na piętrze, natomiast strefa rytualna umiejscowiona jest na tarasie uformowanym na płaskim dachu, otoczonym niewielkim murkiem. To na nim odbywają się tańce w maskach podczas święta Dama. Tu również, w niskich pomieszczeniach znajdują się ołtarze wagem stawiane ku czci przodków.

Zamki i drzwi (duże do domów ginna oraz małe do spichlerzy) wykonywane są przez kowali iru. Kowale u Dogonów zajmują się przede wszystkim pozyskiwaniem i obróbką żelaza (in) i innych metali: men (miedzi), men ban (mosiądzu) oraz labie (aluminium) i wykonują głównie narzędzia (motyki, sierpy, siekiery, brzytwy, noże), broń (ostrza włóczni, miecze) oraz dzwonki i ozdoby. Są również snycerzami i tworzą przedmioty z drewna. Oprócz wspomnianych drzwi i zamków wykonują również drewniane naczynia oraz figurki przedstawiające przodków oraz bóstwa.

Zamki do drzwi są obecnie bardzo popularnym obiektem kolekcjonerskim. Omawiany egzemplarz zwieńczony jest przedstawieniem przodka, który pełni rolę strażnika ginna.

Ewa Prądzyńska