Fortepian pantalion „Żyrafa”

Fortepian pionowy "Żyrafa", Erler.
Nazwa „pantalion”, określająca fortepian o pionowym układzie strun, w rzeczywistości została zapożyczona od imienia Pantaleona Hebenstreita (1667 – 1750) – twórcy cymbałów o pionowym układzie strun i niezwykłym rezonansie. Słuchający ich w 1705 r. król Ludwik XIV nazwał instrument imieniem jego twórcy. Cymbały wyposażone eksperymentalnie w klawiaturę określano „hammerpantalon” czyli młotkowy pantalion. A stąd już tylko krok do fortepianu, w którym dźwięki są wydobywanie uderzeniem młoteczków o struny za pośrednictwem klawiszy. W pierwszych latach XIX w. Europę opanował nowy styl w urządzaniu wnętrz, od I Cesarstwa Francuskiego zwany empire. Zainspirowana starożytnością moda szukała natchnienia w kształtach antycznych. Nie inaczej było z formą instrumentów muzycznych. W tamtym czasie pionowy fortepian należał do bardzo modnych sprzętów. Pantalionom nadawano antykizująco „udziwnione” kształty, np. obelisku, harfy, ale także … żyrafy, o wyprofilowanej płynnie, wznoszącej się krawędzi przypominającej szyję tego zwierzęcia. Łańcucki pantalion „żyrafa” jest sygnowany podpisem twórcy umieszczonym na klapie instrumentu „Christoph Erler Bürger in Vienn”. W latach 1816 – 1836 Christoph Erler prowadził w Wiedniu praktykę zawodową. Od 1816 r. pracował jako organmistrz, a później także jako twórca fortepianów. Zakupiona przez Muzeum – Zamek „żyrafa” jest jednym z nielicznie zachowanych instrumentów wiedeńczyka. Pantalion został wykonany prawdopodobnie w latach 20 XIX w. i nosi ślady późniejszych napraw oraz uzupełnień zewnętrznych ozdób.        
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967