Morstin (Morsztyn) Andrzej Jan (1621-1693) - portret

Jan Andrzej Morsztyn sportretowany w ujęciu 3/4 w lewo, w średnim wieku, w wielkiej ciemnej, spadającej na ramiona peruce. Ubrany w stalową zbroję płytową, szmelcowaną; z białym krawatem koło szyi i krótkim koronkowym żabotem.

Morsztyn urodził się 24 czerwca 1621 w , koło Krakowa. Studiował na uniwersytecie w Lejdzie oraz odbył wraz z bratem podróż po Włoszech i Francji. Po powrocie jako protegowany Lubomirskich uzyskał kontakty na dworze królewskim. Początkowo został dworzaninem Jerzego Lubomirskiego (od 1649), a później królewskim (1653). W 1656 rozpoczął karierę na dworze jako sekretarz królewski, a od 1658 referendarz koronny. Był zręcznym dyplomatą (m.in. jego podpis widnieje pod aktem pokojowym pokoju w Oliwie); w 1662 pobierał pensję w wysokości 9000 franków za poparcie planu elekcji vivente rege kandydata francuskiego Ludwiki Marii Gonzagi. W 1659 poślubił Katarzynę Gordon, damę dworu królowej. W 1661 w miejscu dworu rodzinnego w wybudował piętrowy barokowy pałac z czterema wieżami, który dał początek Pałacowi Saskiemu. W polityce reprezentował stronnictwo profrancuskie (m.in. poparł kandydaturę francuskiego księcia Wielkiego Kondeusza do korony Rzeczypospolitej). Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 oraz Jana III Sobieskiego w 1674.

Za panowania króla Jana III zawiązał w porozumieniu z Ludwikiem XIV spisek detronizacyjny, który wykryto i udaremniono. W obliczu poważnych oskarżeń o zdradę stanu i prywatne korzystanie ze skarbu publicznego Morsztyn zbiegł do Francji. Tam jako Jean-André comte de Morstein przyjął poddaństwo i objął (gwarantowany wcześniej) urząd sekretarza Ludwika XIV.

Morsztyn był typowym poetą dworskim, niezwykle dbającym o swój warsztat. Jego utwory cechowały się niezwykłym kunsztem, pieczołowicie je cyzelował, jednak do samo pisanie traktował lekko, jako zabawę słowem i rozrywkę.

Autor portretu Morsztyna, Hyacinthe Rigaud, był jednym z najważniejszych portrecistów Ludwika XIV, Wzorował się na malarstwie Philippe'a de Champaigne i Antona van Dycka.