List do Emilii i Marcina Ratzów

List Haliny Altman do przyjaciółki Emilii Endler (Ratz) na dwóch różnej wielkości kartach z papieru pakowego (?), po rosyjsku. Halina Altman zdołała wydostać się z miejsca, w którym przebywała dotychczas (nie znamy dokładnej nazwy), i osiadła w miejscowości Gubacha. Brała udział w rekrutacji do pracy w zakładach produkujących nawozy azotowe. Jej praca jest nudna i żmudna i jest nią już zmęczona. Otrzymuje za nią wypłatę w postaci chleba i ubrań. W Gubasze spotkała Niurę (Njurę?), od siostry Niury Halina dowiedziała się, gdzie przebywa jej ojciec (w późniejszym czasie, co odzwierciedli się w treści korespondencji, nawiąże z nim kontakt). Pisze: „Front zaczął się zbliżać i do nas. […] Przez cały czas mieszkaliśmy w stepie, nie mając żadnego kontaktu z kulturą i w ogóle ze światem. Gdzie jest front, w jakiej sytuacji się znajdujemy, nic z tego nie wiedzieliśmy. Samo tylko «bombardowanie», a później też strzały z armat pomagały nam się orientować w sytuacji”. Zaznacza: „Bardzo się martwiliśmy o was, takie straszne rzeczy opowiadano o Stalingradzie” – nie wiedziała widocznie, że Ratzowie zdołali przedostać się do Kazachstanu już w czerwcu (czyli na dwa miesiące przed rozpoczęciem się jednej z największych i najkrwawszych bitew w historii II wojny światowej).

oprac. Maria Karachentseva, Iwona Surleta