Pejzaż idealny

Na pierwszym planie między ciemnym starymi drzewami, tworzącymi tajemniczy nastrój wijąca się z lewa na prawo droga wiodąca w dół. Zagadkę stanowi skulona postać w łachmanach, siedząca pod zaroślami z prawej oraz przedstawiony obok mężczyzna prowadzący objuczonego konia. Czy mamy przed oczyma ilustracje biblijnej przypowieści o miłosiernym Samarytaninie? Szkicowość potraktowania postaci utrudnia identyfikację. W głębi pasterz z owcami. W dalszej perspektywie zarys budowli nad wodą, na tle niebieskich gór. Niebo rozjaśnione nad horyzontem, pokryte chmurkami. Sfumato wyraźnie oddziela plan pierwszy od drugiego i trzeciego. Kontrast temperaturowy użytych do ich namalowania barw tworzy wrażenie głębi. Temat został zrealizowany krótkimi, dynamicznymi pociągnięciami pędzla, które najlepiej oddają utrwalone na tej płaszczyźnie treści.

Obraz, choć niewielki, jest „pięknie malowany” – jak odnotowano w jednym z XIX-wiecznych inwentarzy i co potwierdzić możemy patrząc na płótno dziś. Ze względu na klasę początkowo przypisany był w XIX w. Nicolasowi Poussinowi; na odwrocie płótna znajduje się pochodzący z XVII/XVIII napis z ceną zakupu: „Originale de Nicolas Poussin priz 25 Ducats”. Obecnie bliżsi jesteśmy przypisania go Gaspardowi Dughetowi, przybranemu synowi a zarazem uczniowi Nicolasa, którego siostrę (młodszą od siebie o lat 19 Anne-Marie Dughet) ten ostatni poślubił w 1630 r. Gaspard przyjął nazwisko sławnego szwagra. Specjalizował się w popularnym wówczas malarstwie pejzażowym, posługując się temperą, gwaszem i tradycyjną techniką olejną. Najczęściej malował italianizujące krajobrazy, często wzbogacane sztafażem biblijnym czy mitologicznym. Jego malarstwo nie wykazuje głębszych intelektualnych inspiracji, realizuje się w warstwie wizualnej jako rejestracja piękna natury. To dekoracyjne nastawienie przyniosło mu znaczny sukces, gdy miarą jego uczynić popularność i intratne zlecenia możnych rodów tamtej epoki (Colonnów, Doriów, Borghesów), duchowieństwa (kardynała Ottoboni, papieża Innocentego X., karmelici przy bazylice San Martino). Obrazami Gasparda Poussina zachwyciło się XVIII-wieczne brytyjskie kolekcjonerstwo. Jego sposób budowania i odczuwania krajobrazu malarskiego wywarł wielki wpływ nie tylko na malarstwo i sztukę ale i na kształt założeń parkowo-ogrodowych.

Dominika Walawender-Musz