Spodek

Porcelanowy spodek o rozchylających się ściankach. W kolekcji wilanowskiej znajduje się także filiżanka w typie litron do kompletu (Wil.6115/1). Spodek ma typowy kształt stanowiący zwykle komplet dla tego typu filiżanki – ma proste rozchylające się ścianki oraz jest dosyć głęboki.

Tak spodek, jak i filiżanka są pozbawione dekoracji reliefowej, a ich zdobienie skupia się na malaturze. Przy krawędzi ciągnie się pas ornamentu składającego się z fioletowych łusek, który zamykają stylizowane rocaille. W lustrze (wnętrzu) spodka namalowano trzy ptaki siedzące na gałązce wyrastającej z pasa gruntu. Najwyżej siedzi ptak o szarawej główce, beżowym brzuszku, brązowym grzbiecie i czarnych skrzydłach. Nieco niżej ptak o czerwonej „twarzy” (masce), czarnej główce, kasztanowobrązowym grzebiecie, beżowej piersi i brzuchu oraz skrzydłach czarno-żółtym zakończeniu. Zza niego wychyla się ptak o zielonkawożółtym ubarwieniu. Ptaki namalowano bardzo wiernie – ziębę (na górnej gałązce) oraz szczygła (nieco niżej) można łatwo rozpoznać dzięki wyszczególnionym charakterystycznym cechom. Natomiast ptaszek namalowany nieco z tyłu przypomina świstunkę, ale ta identyfikacja nie jest do końca pewna.

Ptaki pojawiały się na naczyniach miśnieńskich już od samych początków jej produkcji i były wdzięcznym tematem wykorzystywanym przez wiele lat jej istnienia. Za wzorniki dla malarzy miśnieńskich służyły atlasy ornitologiczne, takie jak wydana w kilku tomach pomiędzy 1731 a 1738 rokiem słynna publikacja angielska Natural history of birds autorstwa Eleazara Albina. Tego typu wydawnictwa wykorzystywano jako luźną inspirację lub precyzyjnie kopiowano wygląd poszczególnych gatunków.

Spodek i filiżanka zostały zakupione do kolekcji wilanowskiej w 2012 roku. Jako przykład porcelany z połowy XVIII wieku doskonale uzupełniają historyczny zbiór stopniowo powiększany przez kolejnych właścicieli pałacu.

Agnieszka Żuber