Jan Kazimierz (1609-1672) - portret

Nieznany autor „wilanowskiego” dzieła przedstawił Jana II Kazimierza Wazę (1609-1672) w ujęciu całopostaciowym, w postawie stojącej, w starszym wieku, w konwencji reprezentacyjnej: we wnętrzu z kolumnami, przesłoniętym czerwoną kotarą, obficie drapowaną, z dwoma zwisającymi (z prawej strony) chwostami. Król polski (w latach 1648-68), udekorowany Orderem Złotego Runa, zwieszającym się na jego piersiach, odziany jest w czarny strój, skrojony luźno w zgodzie z zachodnioeuropejską modą - z długimi rękawami, zakończonymi sutymi, białymi manszetami i białym, wykładanym kołnierzem, częściowo koronkowym, do którego dobrano czarne pończochy i (w tym samym kolorze) pantofle ze złotymi, misternie zdobionymi klamrami. Monarcha ma na głowie charakterystyczną, dużą perukę z czarnych, lokowanych włosów, w jakiej został uwieczniony na wielu zachowanych wizerunkach. Prawą rękę portretowany wspiera na cienkiej lasce, lewą natomiast na stole, okrytym czerwoną tkaniną; leżą na nim polskie insygnia koronacyjne: korona, berło i jabłko. Wyraźnie dominantą kolorystyczną na obrazie jest czerwień, obecna również w dolnej partii kompozycji malarskiej (materia, którą została wyłożona podłoga).

Zob. inny całopostaciowy portret Jana II Kazimierza Wazy w stroju zachodnioeuropejskim, pędzla nieznanego malarza, także na tle kotary, przesłaniającej kanelowaną kolumnę (posadowioną na wysokim cokole), ale w młodszym wieku i bez towarzyszących mu insygniów koronacyjnych władców polskich, znajdujący się w zbiorach Nationalmuseum w Sztokholmie (technika olejna, płótno, 221 x 139 cm; nr inw. NMGrh 1270; online: http://collection.nationalmuseum.se/eMP/eMuseumPlus?service=ExternalInterface&module=collection&objectId=15940&viewType=detailView, dostęp: 26.08.2020), dokąd trafił (1866) z zamku Gripsholm (Szwecja).

Jan II Kazimierz Waza (1609-1672), król polski; kotara; Order Złotego Runa; polskie insygnia koronacyjne; Nationalmuseum, Sztokholm; zamek Gripsholm (Szwecja).

Agnieszka Woźniak-Wieczorek